Wydatki rozwojowe samorządów w  2021 r. wyniosły prawie 52 mld zł, co jest bardzo wysokim, bliskim rekordu, wynikiem. Z  czego to może państwa zdaniem wynikać?

Samorządy otrzymywały w  ubiegłym roku dotacje na realizację projektów inwestycyjnych, w  związku z  tym łatwiej było im podejmować decyzje nawet w  sytuacji dużej niepewności dotyczącej dochodów i  poziomu wydatków bieżących. Rozwój wymaga inwestycji. MFW szacuje, że 1 proc. PKB przeznaczony na inwestycje oznacza 2–2,5 proc. wygenerowanego PKB w  średnim i  długim okresie.

Największy wpływ na rozwój mają oczywiście inwestycje publiczne. Każda złotówka mądrze przeznaczona dziś na inwestycje pomoże budować silną i  odporną na zawirowania gospodarkę w  przyszłości.

W  drugiej połowie zeszłego roku rząd uruchomił nowy rodzaj wsparcia dla JST – Rządowy Fundusz Polski Ład Program Inwestycji Strategicznych (w  skrócie PIS). To program, który opiera się na bezzwrotnych dotacjach, a  nie pożyczkach. Jak jest rola BGK?

Przygotowaliśmy ten program w  ścisłej współpracy z  Kancelarią Prezesa Rady Ministrów. Ma on zmienić myślenie o  inwestycjach, także w  jednostkach samorządu terytorialnego – najważniejszy dla nas jest projekt i  potrzeba jego realizacji. Dofinansowanie pojawia się na końcu, gdy inwestycja jest gotowa i  może zacząć służyć mieszkańcom. BGK odpowiada za obsługę programu: przede wszystkim przyjmowanie wniosków i  wydawanie promes inwestycyjnych, a  następnie za wypłatę pieniędzy. Decyzję o  przyznaniu dofinansowania podejmuje Prezes Rady Ministrów na podstawie rekomendacji komisji oceniającej wnioski.

Czy można już podsumować drugą edycję PIS?

W  pierwszej edycji prawie wszystkie samorządy otrzymały pozytywną decyzję o  dofinansowaniu – mówimy o  4 tys. wniosków i  prawie 24 mld zł. W  marcu zakończyliśmy kolejne trzy nabory wniosków: jeden dla wszystkich samorządów; specjalny nabór dla gmin, w  których działały PGR-y i  trzeci – dla gmin uzdrowiskowych. Łącznie w  tych trzech naborach było prawie 12 tys. wniosków na kwotę 81 mld zł. Te nabory się zakończyły i  przekazaliśmy wnioski do oceny komisji, która działa przy KPRM. PIS pokazał, że w  regionach najbardziej potrzebne są dwa rodzaje inwestycji: drogi i  kanalizacja. Mamy w  Polsce świetne drogi ekspresowe, szybkie autostrady. Gdy z  nich zjedziemy, to jakość tras zdecydowanie się pogarsza. Co do kanalizacji – wystarczy powiedzieć, że zaledwie 42 proc. domów w  Polsce ma podłączenie do kanalizacji sieciowej. Mamy do nadrobienia ogromne zaległości.

Czy będzie kolejna edycja?

Będą kolejne edycje, ponieważ ten program zaplanowaliśmy na wiele lat. Chcemy, aby był długoterminowym mechanizmem pobudzającym inwestycje samorządowe. Dodatkowym efektem jest stymulowanie współpracy między wykonawcami inwestycji, sektorem finansowym oraz samorządami. Ponieważ dofinansowanie pojawia się na końcu, wykonawcy będą musieli najpierw pozyskać pieniądze w  bankach komercyjnych.

BGK jest głównym bankiem rozwojowym dla samorządów. Dotychczas co piąta złotówka finansowania przekazanego JST w  Polsce pochodziła właśnie z  waszego banku, czy podobnie było w  2021 r.?

Zrównoważony rozwój to jeden z  filarów naszej strategii. Od kilkunastu lat współpracujemy z  samorządami, aby wzmacniać przedsiębiorczość w  regionach, a  także poprawiać jakość życia mieszkańców. Pomagamy samorządom w  realizowaniu inwestycji – często takich, na które od wielu lat nie było pieniędzy. Temu między innymi służy PIS. Wspieramy samorządy, realizując programy rządowe, ale także angażując nasz własny kapitał. Jedna czwarta naszego zaangażowania kredytowego to finansowanie dla samorządów. Nie możemy jeszcze podać oficjalnych danych za ubiegły rok, ale liczby te są na podobnym poziomie.

Dla jakiego typu projektów BGK najczęściej organizuje finansowanie?

Wspieramy te projekty, które są w  samorządach najbardziej potrzebne i  w  takiej formie, która najlepiej odpowiada na potrzeby. Może to być na przykład partnerstwo publiczno- -prywatne. Mamy w  naszym portfolio wiele dobrych przykładów, w  których prywatna firma ponosi koszt budowy infrastruktury, a  partner publiczny korzysta z  niej na podstawie comiesięcznych opłat. Tak powstał szpital w  Żywcu, sąd rejonowy w  Nowym Sączu czy liceum ogólnokształcące w  Piastowie.

2022 to kolejny rok ogromnych wyzwań związanych z  wojną i  kryzysem uchodźczym. Przy BGK powstał Fundusz Pomocy. Jakie są tu zadania dla BGK? Fundusz Pomocy został powołany specjalną ustawą jako odpowiedź na potrzebę wsparcia Ukrainy. Zarządza nim KPRM, a  BGK – podobnie jak w  przypadku innych funduszy przepływowych – pełni w  nim rolę operatora. Nasze wsparcie dla Ukrainy jest oczywiście dużo większe niż obsługa Funduszu Pomocy.

Współpracujemy z  Narodowym Bankiem Ukrainy, otworzyliśmy dla NBU specjalne konto, na które każdy może przekazywać pieniądze. Wolontariusze z  naszego banku pomagali uchodźcom na Torwarze. Nasza Fundacja Empiria i  Wiedza pomaga Ukraińcom w  znalezieniu pracy, uruchomiliśmy w  tym celu portal VDOMA.org. Finansujemy także tworzenie przedszkoli dla ukraińskich dzieci w  różnych miastach w  Polsce. Przekazaliśmy darowiznę w  wysokości 30 mln zł na działania pomocowe dla Ukrainy. To dla nas ważne, aby pomóc naszym ukraińskim sąsiadom przetrwać ten trudny czas.

VII Europejski Kongres Samorządów
11-12 kwietnia 2021