Kongres samorządów w cieniu wojny w Ukrainie

VII Europejski Kongres Samorządów odbędzie się w dniach 11–12 kwietnia. – Europejski Kongres Samorządów to miejsce spotkań przywódców lokalnych społeczności wraz z reprezentantami administracji państwowej, przedstawicielami biznesu oraz organizacji pozarządowych, a także najważniejsze spotkanie włodarzy europejskich regionów organizowane w Polsce – piszą organizatorzy kongresu, czyli Fundacja Instytut Studiów Wschodnich.

Hasłem przewodnim VII EKS będzie „Budujemy wspólnotę przyszłości”. Na zaplanowanym wcześniej programie kongresu swoje piętno odbije jednak trwająca od trzech tygodni wojna w Ukrainie.

Zaangażowane samorządy

– W sytuacji, która jest, będziemy rozmawiać przede wszystkim o tym, w jaki sposób samorządy są zaangażowane w pomoc uchodźcom, pomoc charytatywną, materialną, która jest organizowana dla Ukrainy, a także o tym, jak w chwili obecnej wygląda sytuacja w tym kraju – mówi „Rzeczpospolitej” Zygmunt Berdychowski, przewodniczący rady programowej Fundacji Instytut Studiów Wschodnich.

Zwraca uwagę na ogromną skalę zaangażowania samorządów różnych szczebli w pomoc dla Ukrainy oraz pomoc Ukraińcom, którzy schronienia przed wojną szukają w naszym kraju. – W zeszłym roku, gdy organizowaliśmy nasze kongresy w okresie covidu, wydawało się, że nic gorszego spotkać nas nie może. I gdy zaczynaliśmy się oswajać z tym, że powoli żegnamy się z pandemią, wybuchła wojna. To nam pokazało, że możemy się zmagać z czymś jeszcze gorszym niż pandemia – mówi szef Fundacji Instytut Studiów Wschodnich. – Ale to nie jest tak, że będziemy dyskutować tylko o wojnie w Ukrainie – dodaje.

I tłumaczy, że model ustrojowy, który był podstawą sukcesów samorządów w latach 90. zeszłego stulecia i pierwszych dwóch dekadach XXI wieku, wydaje się powoli wyczerpywać swoje możliwości. – W związku z tym na nowo trzeba usiąść przy stole i zacząć rozmawiać o tym, co może, co powinno i co musi być zmienione, żebyśmy nadal byli świadkami sukcesów samorządów – przekonuje Zygmunt Berdychowski.

W jego ocenie w regulacjach prawnych, które dziś decydują o funkcjonowaniu samorządów w Polsce, za mały nacisk jest położony na to, aby samorządy ze sobą współpracowały. – Po raz kolejny musimy rozmawiać o tym, jak w stosunku do zadań własnych formułować źródła finansowania samorządów. Na nowo musimy rozmawiać o tym, czy właściwie podzieliliśmy odpowiedzialność i zadania pomiędzy wybieranymi w bezpośrednich wyborach wójtami, burmistrzami, prezydentami a wybieranymi i funkcjonującymi wedle starej ustawy z początków lat 90. radami gmin. Mamy problem z tym, aby między tymi dwoma organami samorządu terytorialnego doszło do takiej współpracy, która będzie dawała szanse na szukanie najbardziej efektywnych rozwiązań, ale nie pozbawi przy tym wójta czy burmistrza uprawnień, które ma on dziś w ręku, w związku z tym, że wyłaniany jest w wyborach bezpośrednich – wylicza tematy rozmów zbliżającego się EKS przewodniczący Berdychowski.

Zwraca też uwagę, że problemem, o którym bardzo dużo się dziś mówi, jest solidarność społeczna pomiędzy tymi samorządami, które tak jak Warszawa, osiągnęły już dawno poziom średniej unijnej, a tymi, położonymi na Warmii i Mazurach, Podlasiu czy Lubelszczyźnie, które dalekie są od tej średniej. – Pytanie o zakres transferu pieniędzy z jednego samorządu do drugiego zawsze będzie budzić pewne emocje. Tak samo jak pytanie o to, czy przyjmowane przez rząd nowe rozwiązania, zwłaszcza podatkowe, przyniosą samorządom więcej czy mniej pieniędzy – mówi szef Fundacji ISW. Jego zdaniem te pytania na pewno będą padały w czasie VII Europejskiego Kongresu Samorządów.

– To nie znaczy, że zjedziemy się w Mikołajkach i od razu po kongresie będziemy mieli gotowe recepty na poprawę stanu polskich samorządów. Na pewno jest jednak tak, że trzeba wielu debat, żeby udało się wypracować rozwiązania, które wszyscy uznają za ważne i których wszyscy będą się czuć współautorami – przekonuje Zygmunt Berdychowski.

Dobry wybór, Mikołajki

Organizatorzy VII EKS spodziewają się około tysiąca gości. W ich ocenie Mikołajki doskonale sprawdziły się jako miejsce organizacji kongresu. Tu, w grudniu zeszłego roku, odbyła się jego poprzednia edycja. – Głównym partnerem i współorganizatorem kongresu jest województwo warmińsko-mazurskie i jego marszałek Gustaw Brzezin. To nasi partnerzy wskazali Mikołajki jako miejsce, które może zapewnić gościom kongresu pobyt i uczestnictwo w komfortowych warunkach – mówi Zygmunt Berdychowski.

Chwali otoczenie, infrastrukturę konferencyjną hotelu Gołębiewski, w którym toczyć będą się obrady.

EKS to wydarzenie cykliczne. Jego kolejne edycje też odbędą się w Mikołajkach.