Polacy chcą dostępu do brytyjskich archiwów wojskowych. Jest światełko w tunelu

Na razie pod petycją podpisało się ponad 1700 osób, gdy będzie ich 10 tys., musi na nią odpowiedzieć rząd Wielkiej Brytanii. Zbiórka podpisów trwa do 17 października 2025 r. 

Co znajduje się w brytyjskich archiwach wojskowych?

W zasobach archiwum resortu obrony Wielkiej Brytanii znajdują się teczki ewidencyjne z dokumentacją przebiegu służby aż 250 tys. polskich żołnierzy. Złożone są one na terenie bazy wojskowej niedostępnej dla odwiedzających. Możliwy jest jedynie kontakt elektroniczny.

Czytaj więcej

Historia

Tajemnice spotkania w Krzyżowej

Polska zgadzała się na demokratyzację NRD, ale nie na zjednoczenie Niemiec – wynika z odtajnionyc...

Zdaniem dr Anety Hoffman, prezes Fundacji Znaki Pamięci, czas oczekiwania na odpowiedź to ponad rok. Po dokumenty te mogą sięgnąć kombatanci PSZ lub członkowie ich rodzin po udokumentowaniu pokrewieństwa. – Mimo zapewnień, że po udokumentowaniu śmierci weterana po dłuższym okresie od jego śmierci także polscy historycy będą mogli otrzymać dane ewidencyjne danego żołnierza, mi osobiście nie udało się takich dokumentów otrzymać – dodaje dr Aneta Hoffman.  

Karty te są sporządzone w języku polskim i uzupełniane przez okres służby żołnierza, dlatego zdaniem dr Hoffman stanowią istotne źródło informacji. – Z odpowiedzi skierowanych do weteranów wynika, że przesyłane były początkowo tylko jedno- lub dwustronicowe zaświadczenia stanowiące kompendium wiedzy z teczki ewidencyjnej. Od pewnego czasu rodziny otrzymują niekiedy także skany czy kserokopie kart ewidencyjnych weterana PSZ – dodaje.

Dlaczego jest ważny dostęp do brytyjskich archiwów wojskowych

– Z uwagi na fakt, iż nie zostały opublikowane całościowe listy żołnierzy PSZ, zasób będący w rękach brytyjskich jest bezcennym źródłem wiedzy i dokumentacji służby dziesiątek tysięcy polskich żołnierzy w toku II wojny światowej. W przypadku 2 Korpusu istnieje jedynie pełna, stworzona przez samych oficerów długo po wojnie, wydana drukiem w Londynie w 1991 r. pełna lista żołnierzy 3 Dywizji Strzelców Karpackich, podczas gdy inni żołnierze czy oficerowie znani są z rozproszonych publikacji o poszczególnych oddziałach, i to w większości tylko ci odznaczeni. W przypadku 1 Dywizji Pancernej gen. Maczka jest jedynie lista odznaczonych. Podobnie z 1 Samodzielną Brygadą Spadochronową. Najlepiej udokumentowani na pewno są polscy lotnicy – dodaje szefowa Fundacji Znaki Pamięci.

Czytaj więcej

Historia

Czy shermany wrócą do Polski? Poszukiwania czołgów z II wojny światowej w Argentynie

Dyplomaci szukają w Argentynie czołgów, które były na wyposażeniu polskich oddziałów, walczących...

– Możliwość przejęcia zasobu przez polskie instytucje archiwalne stanowiłoby nie tylko zabezpieczenie bardzo ważnej dokumentacji archiwalnej dotyczącej naszych żołnierzy, ale także umożliwiłoby rodzinom i historykom o wiele łatwiejszy dostęp do tej ewidencji, a co za tym idzie jej opracowanie – zaznacza Aneta Hoffmann.

Brytyjczycy przekazali jak na razie 10 tys. teczek poległych w II wojnie światowej polskich żołnierzy

Warto przypomnieć, że w marcu 2015 r. Brytyjczycy przekazali do Polski ok. 10 tys. teczek personalnych po żołnierzach Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, którzy zginęli bądź zmarli podczas II wojny światowej. Teczki były dotąd w zasobach Ministerstwa Obrony Wielkiej Brytanii. – Ponieważ po zakończeniu II wojny Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie rozformowano, archiwalia, dokumenty kadrowe po żołnierzach zostały przejęte przez brytyjskie Ministerstwo Obrony. Były przez wiele lat wykorzystywane do celów praktycznych, tzn. służyły do wydawania rodzinom czy zainteresowanym informacji poświadczających przebieg służby, odznaczeń. Jednak z upływem czasu te dokumenty tracą charakter praktyczny, natomiast mają walor historyczny, dlatego strona brytyjska zdecydowała się na przekazanie ich do Polski – wyjaśniał wówczas Piotr Długołęcki z MSZ.

Materiały trafiły do Centralnego Archiwum Wojskowego (CAW) w Warszawie. Teczka personalna zawiera informacje na temat konkretnego żołnierza, czyli datę i miejsce jego urodzenia, a także śmierci. Znajdują się informacje o wykształceniu i odbytych szkoleniach, przebiegu służby, w tym udziału w walkach oraz informacje o odznaczeniach.