Do rzecznika napływały m.in. sygnały od osób bezdomnych podnoszących, że w toku procedury wpisu do rejestru wyborców w urzędzie miasta/gminy, na których obszarze stale przebywają, wymagano od nich podania adresu stałego zamieszkania, włączając w to nazwę ulicy, numer domu oraz mieszkania.
Dokonana przez rzecznika analiza obecnego mechanizmu wpisu do rejestru wyborców, pod względem sytuacji osób nigdzie niezamieszkałych, a przebywających stale na terenie gminy prowadzi do wniosku o jego nieadekwatności i niejasności, co powoduje m.in. różną interpretację przepisów oraz praktykę ich stosowania przez urzędy. W efekcie może to prowadzić do występowania poważnych barier w korzystaniu z czynnego prawa wyborczego przez tę grupę obywateli.
Zgodnie z ustawą z dnia 5 stycznia 2011 roku Kodeks wyborczy, wyborcy nigdzie niezamieszkali, przebywający stale na obszarze gminy, mogą na swój wniosek być wpisani do rejestru wyborców. Jednak poważne wątpliwości w tym kontekście budzi regulacja zawarta w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 27 lipca 2011 r. w sprawie rejestru wyborców oraz trybu przekazywania przez Rzeczpospolitą Polską innym państwom członkowskim Unii Europejskiej danych zawartych w tym rejestrze (Dz. U. Nr 158, poz. 941). Zgodnie z tym aktem, wnioskujący o dopisanie się do rejestru wyborca powinien załączyć m.in. „pisemną deklarację zawierającej informacje niezbędne do wpisania do rejestru wyborców". W jej wzorze, stanowiącym załącznik rozporządzenia, wskazano wymóg podania przez wyborcę adresu stałego zamieszkania, włączając w to nazwę ulicy, numer domu oraz mieszkania. W praktyce brak takich danych powoduje odmowę dopisania do rejestru. - W odniesieniu do wyborców bezdomnych wymóg taki jest niedopuszczalny - zaznaczył rzecznik, który postulował zmianę rozporządzenia.
Opinię rzecznika podzieliła Państwowa Komisja Wyborcza i wystąpiła do ministra spraw wewnętrznych i administracji o zmianę rozporządzenia w zakresie zasad dopisywania do rejestru wyborców osób nigdzie niezamieszkałych, a w szczególności w zakresie składania przez tych wyborców deklaracji zawierającej informacje niezbędne do wpisania do rejestru wyborców.
Jak wynika z pisma resortu z dnia 10 maja 2017 r. został już opracowany projekt rozporządzenia, a aktualnie - we współpracy z Krajowym Biurem Wyborczym – trwają jeszcze prace polegające na dopracowywaniu szczegółów nowelizacji. Proces legislacyjny prowadzący do wdrożenia zmian w rozporządzeniu ma zostać uruchomiony niezwłocznie po ich zakończeniu, w możliwie najszybszym terminie.
