Jak Polska powinna zachowywać się wobec Ukrainy? Ocena eksperta

Rz: Polska od prawie roku nie bierze udziału w negocjacjach z Putinem w sprawie Ukrainy. Powinniśmy przyłączyć się do strategii forsowanej przez Niemcy i Francję?

Dla Polski to najlepsze rozwiązanie. Problemów Ukrainy nie da się szybko rozwiązać, Kijów nie zostanie zaproszony do przedsionka Unii z obietnicą, że za pięć lat uzyska członkostwo. Warszawa musi się z tym pogodzić. Bruksela będzie natomiast twardo domagała się wypełnienia przez Kijów warunków zapisanych w układzie stowarzyszeniowym. Ukraińców poznamy więc po czynach, a to będzie proces długotrwały, bo przez minione 20 lat Ukraina zrobiła bardzo niewiele. Przez ten czas trudno zamrozić stosunki z Rosją, trzeba próbować je odbudować.

W jaki sposób Niemcy i Francja chcą to zrobić?

W szczególności kanclerz Merkel doskonale rozumie, że Rosja traci w tej grze, bo bez Zachodu jej modernizacja nie jest możliwa. Próbuje to Putinowi uświadomić i skłonić do zmiany strategii, jednocześnie znajdując sposób na uratowanie twarzy przez Rosję. Tyle że na razie Putin w przeciwieństwie do Gorbaczowa dąży do konfrontacji, bo sądzi, że tylko w ten sposób odwróci wojskową, finansową, gospodarczą dominację Zachodu na świecie.

Szef niemieckiej dyplomacji Frank-Walter Steinmeier nie jest skłonny do większych ustępstw wobec Kremla?

Od wybuchu kryzysu na Ukrainie współdziałanie Merkel i Steinmeiera jest zaskakująco dobre. Trzeba jednak przyznać, że próba powrotu przez SPD do tradycyjnej Ostpolitik, idei ustępstw wobec Rosji w nadziei, że stworzy się korzystny dla wszystkich układ w Europie, jest dość naiwne. W końcu podejmowane przez ostatnie 20 lat przez Niemcy starania o włączenie Rosji do europejskiego systemu bezpieczeństwa zakończyły się porażką.

Niemcy docelowo widzą Ukrainę jako część Zachodu?

Byłem w Berlinie na początku grudnia i nie odniosłem wrażenia, że Niemcy mają już zdefiniowaną strategię wobec Ukrainy. Na razie nie tyle dążą do ostatecznego rozwiązania, ile do rozładowania napięcia. Mają rację, bo na Ukrainie wciąż jest bardzo wiele niewiadomych. Sądzę jednak, że w końcu dojdziemy do uznania de facto przez Zachód aneksji Krymu. Co do członkostwa Ukrainy w NATO, ta sprawa w ogóle nie stanie na agendzie, a zerwanie przez Radę Najwyższą z neutralnością kraju ma tylko znaczenie symboliczne. Rosjanie doskonale o tym wiedzą, nie rozumiem, dlaczego robią z tego taki problem. Gdy zaś idzie o członkostwo w Unii, nie będzie żadnych szybkich decyzji. Jeśli jednak Ukraina rzeczywiście przeprowadzi głębokie reformy, różnica między nią a Unią będzie malała. Tego obawia się Kreml. Ale tu kompromis jest możliwy na przykład przez wydłużenie tego procesu czy uwzględnienie w nim rosyjskich interesów gospodarczych.

Co się stanie, jeśli Polska jednak nie przyłączy się do niemiecko- -francuskiego tandemu, tylko będzie forsować twardą linię wobec Rosji, jak to robił Sikorski?

Wtedy nie tylko będzie izolowana w Unii, ale także nie otrzyma wsparcia USA. Choć republikanie mają teraz większość w Kongresie, poza apelami Johna McCaina o dostarczenie Ukrainie broni, nie wypracowali żadnej strategii wobec tego kraju. I to się nie zmieni do czasu wyboru nowego prezydenta. Ameryka ma wiele problemów, poczynając od Bliskiego Wschodu i w znacznym stopniu pozostawiła Unii rozwiązanie kryzysu ukraińskiego.

A może Polska powinna zbudować koalicję krajów wyszehradzkich, aby przeforsować w Unii swoją koncepcję polityki wschodniej?