Ogólne zapisy statutu tylko przeszkadzają

Stowarzyszenie Inicjatyw Ekologicznych wystąpiło do powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego min. o wszczęcie czynności kontrolnych dla inwestycji polegającej na budowie zakładu przetwarzania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz dopuszczenie jej do udziału w toczącym się postępowaniu o zmianę użytkowania hali tego zakładu. Organizacja zażądała również nakazanie wstrzymania robót budowlanych oraz rozbiórki już stojącej inwestycji, z uwagi na fakt, iż budowa może powodować zagrożenie bezpieczeństwa ludzi i mienia oraz zagrożenie dla środowiska.

Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego odmówił dopuszczenia Europejskiego Centrum Ochrony Środowiska - Stowarzyszenia Inicjatyw Ekologicznych do postępowania administracyjnego, prowadzonego w przedmiocie zmiany sposobu użytkowania budynku hali magazynowej.

Zdaniem organu, cel stowarzyszenia, zapisany w statucie, polegający na podejmowaniu inicjatyw zmierzających do poprawy stanu środowiska naturalnego, jak również żaden z pozostałych wytycznych statutowych nie dał organizacji prawa do występowania z żądaniem wszczęcia, czy też dopuszczenia do udziału w toczącym się postępowaniu.

Według inspektora, nie została spełniona pierwsza z dwóch przesłanek, dających możliwość udziału organizacji społecznej w postępowaniu administracyjnym, a mianowicie uzasadnienie celami statusowymi. W ocenie organu, również interes społeczny nie przemawiał za udziałem stowarzyszenia w toczącej się sprawie.

Organizacja pożaliła się do wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego, który jednak utrzymał w mocy postanowienie niższej instancji. Organ podzielił stanowisko PINB, iż za dopuszczeniem stowarzyszenia do udziału w postępowaniu w sprawie zmiany sposobu użytkowania budynku hali magazynowej nie przemawiają cele statutowe, gdyż nie mają związku z prowadzonym postępowaniem, ani interes społeczny. Dodatkowo dodał, że postępowanie prowadzone w sprawie zmiany sposobu użytkowania budynku hali magazynowej nie ma związku z podejmowaniem inicjatyw zmierzających do poprawy stanu środowiska naturalnego.

Stowarzyszenie poskarżyło się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Stwierdziło, że nadzór budowlany błędnie uznał, iż postępowanie administracyjne dotyczące zmiany sposobu użytkowania budynku hali magazynowej, nie ma charakteru związanego z ochroną środowiska, a tym samym nie uzasadnia udziału stowarzyszenia, jako organizacji społecznej i ekologicznej.

Stowarzyszenie podkreśliło, że już z treści postanowienia PINB, wynikało jednoznacznie, że do wszczęcie postępowania doszło po stwierdzeniu zmiany sposobu użytkowania wiaty magazynowej na pomieszczenie do recyclingu - bez żadnego pozwolenia. Natomiast w ocenie stowarzyszenia, recycling i sposób jego prowadzenia zawsze dotyczy ochrony środowiska naturalnego i poprawy jego stanu, również w rozumieniu postanowień statutu stowarzyszenia.

WSA skargę oddalił. Jego zdaniem, organizacja społeczna może w sprawie dotyczącej innej osoby występować z żądaniem dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu, jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji i gdy przemawia za tym interes społeczny. Przy czym domagająca się udziału w postępowaniu musi spełnić łącznie obie przesłanki. Nie spełnienie chociażby jednego z nich powoduje, że organ administracji odmówi organizacji udziału w postępowaniu.

Sąd wskazał, że zgodnie ze statutem, cel działania Stowarzyszenia Inicjatyw Ekologicznych został sformułowany bardzo szeroko. Był nim, począwszy od wspierania i analizy procesu integracji i zbliżenia kulturowego Polski z Unią Europejską, poprzez wspieranie i analizę procesów restrukturyzacji gospodarki, przeciwdziałanie bezrobociu i popularyzację zdrowego trybu życia w społeczeństwie polskim, aż na podejmowaniu inicjatyw zmierzających do poprawy stanu środowiska naturalnego kończąc.

WSA orzekł, iż między celami statutowymi a materialnoprawnym przedmiotem sprawy zawsze musi istnieć prawny związek w tym znaczeniu, że cele statutowe tej organizacji mogą mieć wpływ na sposób załatwienia sprawy, w szczególności na treść jej rozstrzygnięcia. Sąd przy ocenie wziął pod uwagę jedynie podejmowanie inicjatyw zmierzających do poprawy stanu środowiska naturalnego.

Jego zdaniem, taki cel statutowy stowarzyszenia może być realizowany poprzez proponowanie zmian w prawie, wystąpienie z inicjatywą legislacyjną, przekonywanie do wdrożenia rozwiązań powodujących poprawę stanu środowiska naturalnego. W ramach tak określonego celu nie mieści się jednak udział w postępowaniu administracyjnym, dotyczącym konkretnej inwestycji, ponieważ priorytetem nie jest poprawa stanu środowiska naturalnego, lecz wyrażenie zgody na realizację inwestycji albo kontrola jej realizacji.