Ministerstwo Finansów zaproponowało m.in. dopisanie w art. 240a ustawy o finansach publicznych punktu o treści: „Zmiana budżetu ustalonego zgodnie z ustępem 8, bez zachowania relacji określonych w art. 242–244, nie może powodować zwiększenia stopnia niezachowania relacji wynikającej z tego budżetu".
Kiedy wkracza RIO
Obowiązująca od 1 stycznia znowelizowana ustawa umożliwiła jednostkom samorządowym przedstawienie programu naprawczego, gdy nie można uchwalić budżetu zgodnie z jej art. 243. Jeśli zostanie on odrzucony przez regionalną izbę obrachunkową, to obowiązek przygotowania budżetu zastępczego spada właśnie na nią. Przepis ten sprawił, iż znacznie spadła liczba samorządów zagrożonych nieuchwaleniem budżetów. Z przewidywanych latem 2013 r. 300 jednostek jedynie ok. 30 będzie realizowało budżet zastępczy.
RIO może wkroczyć również w sytuacji, gdy wprawdzie radni uchwalą budżet i zostanie on przyjęty przez RIO, ale nie doprowadzą do zmiany wieloletniej prognozy finansowej (WPF) zgodnie z uchwałą budżetową. Wszelkie bowiem zmiany w wysokości dochodów i wydatków w planowanym budżecie muszą zostać naniesione również w WPF. Zgodnie z art. 232 ustawy o finansach publicznych zmiany tej, z wyłączeniem zmian limitu zobowiązań i kwot wydatków na inwestycje, musi dokonać organ wykonawczy.
Regionalna izba obrachunkowa zajęła się również kuriozalnym przypadkiem Czeladzi, która jako jedyne miasto na Śląsku nie uchwaliła budżetu z powodu bojkotu sesji budżetowej. Najpierw nie została ona zwołana do końca roku przez przewodniczącą rady, a potem, na wyraźne żądanie burmistrza Teresy Kosmali, miała się odbyć 27 stycznia 2014 r., ale z braku kworum sesji nie było. W ten sposób radni oddali się w ręce RIO. Dziś realizują już budżet zastępczy, który niewiele się różni od przygotowanego przez zarząd.
Plan na trzy lata
Gdy RIO stwierdzi, że gmina nie spełnia wymogów indywidualnego wskaźnika zadłużenia (art. 243) i w efekcie nie można uchwalić budżetu w odpowiednim kształcie, wyznaczy termin usunięcia nieprawidłowości. Następnie gmina będzie musiała postąpić zgodnie z nową procedurą określoną w ustawie o finansach publicznych. Rada gminy przedstawi RIO plan naprawczy obejmujący trzy kolejne lata. Jeśli izba wyda pozytywną opinię o tym planie, to rada będzie mogła uchwalić budżet na 2014 r., nawet jeśli nie spełnia warunków nowego wskaźnika. Jeśli gmina nie przedstawi planu albo RIO wyda o nim negatywną opinię, to inicjatywę przejmie właśnie ona.
