Rentowność skarbówki zależy od geografii i skali pomyłek

Niejeden podatnik zastanawia się, ile pieniędzy z jego danin idzie na wynagrodzenia tych, którzy te podatki pobierają. Niejeden minister finansów, planując budżet administracji skarbowej, zastanawia się z kolei, jak tu zmotywować urzędników – być może podwyżkami pensji – do wydajniejszej pracy. W obu przypadkach chodzi o to samo, czyli o rentowność administracji skarbowej. Ideałem byłoby, gdyby pobór jak największych kwot podatków odbywał się jak najmniejszym kosztem, a wynagrodzenia skarbowców były godziwe.

Z danych udostępnionych „Rzeczpospolitej" przez Ministerstwo Finansów wynika, że ta rentowność wygląda różnie w różnych regionach kraju. Obrazuje to zestawienie łącznych kwot wynagrodzeń urzędników skarbowych z kwotami pobranych podatków w poszczególnych województwach.

Najkorzystniej wygląda to na Mazowszu. Tu kwota zebranych podatków to 81,3 mld zł, a kwota wydana na wynagrodzenia skarbowców to 415,3 mln zł. W tym bilansie wpływy są zatem wyższe od wydatków aż 196 razy. Inaczej licząc, na pobór każdego tysiąca złotych podatków trzeba wydać na Mazowszu tylko 5,11 zł.

Nieźle wypada też Pomorze, gdzie ten koszt wynosi 11,98 zł, oraz Wielkopolska (12,96 zł), a także Małopolska (13,59 zł). Najdroższy pobór podatków jest w Lubuskiem (74,15 zł) oraz na Warmii i Mazurach (51,49 zł). Średnia dla całego kraju w 2016 r. sięgnęła 28,68 zł. To nieco drożej niż w 2015 r., gdy wyniosła 26,76 zł.

Takie zróżnicowanie powstaje przede wszystkim za sprawą usytuowania największych podatników w największych miastach: Warszawie, Gdańsku czy Krakowie. Zaludnienie Mazowsza czy Małopolski jest też gęstsze niż ziemi lubuskiej czy Warmii i Mazur, co wpływa na inkasowane przez fiskusa kwoty z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych. Z kolei w mniej „dochodowych" regionach urzędnicy skarbowi i tak muszą pracować i dostawać wynagrodzenie, choćby zbierali mniej.

Oczywiście dane o wynagrodzeniach i zebranych kwotach nie obrazują całości wpływów ani kosztów. MF zastrzega, że podane wpływy dotyczą tylko VAT, PIT oraz CIT i są pomniejszone o udziały jednostek samorządu terytorialnego. Koszty poboru podatków obejmują także m.in. wydatki na inwestycje, utrzymanie infrastruktury czy też opłaty sądowe.

Konto fiskusa obciążają również odsetki wypłacane podatnikom od zwracanych z opóźnieniem niesłusznie pobranych podatków (ściślej: w związku z uchyleniem wadliwych decyzji). Są to – w uproszczeniu – realne koszty pomyłek urzędów skarbowych.

W skali całego kraju w 2016 r. ich łączna kwota sięgnęła 134,7 mln zł. To mniej więcej tyle, ile wyniosła w tym samym czasie suma wynagrodzeń skarbowców w województwie kujawsko-pomorskim (zarobili oni wówczas 137,2 mln zł). Niestety, to więcej niż w 2015 r., gdy tych odsetek wypłacono 101,5 mln zł.

Najwięcej odsetek, 89,3 mln zł, musiał zapłacić podatnikom Pierwszy Mazowiecki Urząd Skarbowy, czyli jeden z urzędów obsługujących dużych podatników. Jednak aż 244 spośród wszystkich 400 urzędów nie musiało ponosić żadnych wydatków tego rodzaju.

Wskaźniki kosztów funkcjonowania aparatu skarbowego mogą się zmienić wraz z postępami reformy. Kierownictwo Ministerstwa Finansów nie ukrywało, że chce o ok. 10 proc. zredukować zatrudnienie w administracji skarbowej. Skala tej redukcji będzie znana prawdopodobnie już w czerwcu. Reforma przewiduje bowiem, że do końca maja wszyscy pracownicy, którzy mają pozostać w służbach skarbowych, otrzymają nowe propozycje pracy.

Równocześnie podniesiono najniższe wynagrodzenia w administracji skarbowej, co nie pozostanie bez wpływu na koszty poboru podatków. Podobnie mogą się na tym bilansie odbić zapowiadane inwestycje w unowocześnienie administracji skarbowej.