Kryteria oceny ofert w przetargach publicznych na odbiór odpadów

Podczas przetargu na odbiór odpadów gmina jako jedno z kryteriów oceny ofert wskazała odległość bazy magazynowo-transportowej od granic gminy. Przyznawała w jego ramach 40 proc. punktów (za cenę – 60 proc.). Jeśli baza była zlokalizowana w odległości nie większej niż 5 km. oferta miała otrzymywać 40 punktów, od 6 do 10 km - 20 pkt, od 11 do 20 – 10 pkt, od 21 do 60 km – 0 pkt. Jeden z wykonawców zaskarżył m.in. właśnie takie sformułowanie kryterium oceny ofert do Krajowej Izby Odwoławczej.

Ekologia, czas odbioru odpadów

Wykonawca przekonywał w odwołaniu, że zamawiający naruszył m.in. art. 91 ust. Prawa zamówień publicznych (pzp), zgodnie z którym kryteriami oceny ofert są cena lub koszt albo cena lub koszt i inne kryteria odnoszące się do przedmiotu zamówienia. Ustawodawca wymienił tu przykładowo m.in. jakość, potrzeby osób niepełnosprawnych, aspekty środowiskowe, innowacyjne, kwalifikację i doświadczenie personelu, pomoc techniczną czy też warunki dostawy.

Z kolei w art. 91 ust. 3 ustawodawca podkreślił, że kryteria oceny ofert nie mogą dotyczyć właściwości wykonawcy, a w szczególności jego wiarygodności ekonomicznej, technicznej lub finansowej. Tymczasem, zdaniem odwołującego, sformułowane przez zamawiającego kryterium „odległość bazy magazynowo-transportowej" nie odnosi się do przedmiotu zamówienia. Nie wpływa na jakość czy funkcjonalność usług tylko sprowadza się do posiadanego przez danego wykonawcę potencjału technicznego, czyli dotyczy właściwości wykonawcy. Tym bardziej, że wymóg posiadania bazy magazynowo-transportowej jest jednocześnie jednym z warunków udziału w postępowaniu. Odwołujący zaproponował w związku z tym, by zastąpić to kryterium innym, np. związanym z ekologią, ze skróceniem godzin realizacji usługi lub czasu trwania zbiórki odpadów.

Przedsiębiorca zarzucił również zamawiającemu ograniczenie konkurencji. Zgodnie bowiem z art. 7 ust. 1 pzp zamawiający przygotowuje i przeprowadza postępowanie o udzielenie zamówienia w sposób zapewniający zachowanie uczciwej konkurencji i równe traktowanie wykonawców oraz zgodnie z zasadami proporcjonalności i przejrzystości.

Tymczasem kwestionowane kryterium w nieuzasadniony sposób uprzywilejowuje wykonawcę posiadającego bazę na terenie tej gminy lub w odległości 5 kilometrów od jej granicy. Tylko ten wykonawca uzyska maksymalną liczbę punktów w ramach tego kryterium. Natomiast inni wykonawcy, którzy dysponują bazą magazynowo-transportową spełniającą wymogi rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 11 stycznia 2013 r. w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, czyli położoną nie dalej niż 60 km od granicy gminy, nie otrzymaliby w związku z tym żadnych punktów.

Realne zalety ofert

Izba uznała, że zarzut dotyczący sposobu sformułowania tego kryterium częściowo się potwierdził. Nie zakwestionowała jednak samej możliwości odniesienia się do lokalizacji bazy magazynowo-transportowej, ale sposób opisania tego kryterium i oceny jego spełnienia. KIO po wysłuchaniu stron doszła do wniosku, że zamawiającemu mogło chodzić o uzyskanie trzech celów:

- ekologicznego – związanego z mniejszą ilością spalin produkowanych przy krótszych przejazdach,

- mniejszego zużycia dróg lub

- krótszego czasu na podstawienie pojazdu zamiennego w razie awarii.

Szczegółowo analizując stan faktyczny w rozpatrywanej sprawie Izba oceniła, że te kwestie nie zależą jednak wyłącznie i wprost od samego usytuowania bazy. Trasa przejazdu samochodów musi bowiem uwzględnia także dojazd do Regionalnej Instalacji Przetwarzania Odpadów Komunalnych (RIPOK), która nie jest wcale położona bezpośrednio w sąsiedztwie tej gminy. Samo postawienie warunku bliskości z granicami gminy nie gwarantuje więc osiągnięcia celu postaci przejeżdżania przez samochody jak najkrótszej trasy.

Izba zauważyła też, że spalanie oraz dewastacja dróg związane są także z właściwością samych pojazdów, czyli m.in. normami spalania, ich ciężarem czy też sposobem jazdy mogącym wynikać m.in. z korków, czy zabudowania terenu. Z kolei awarie powinny z założenia stanowić wyjątek, a nie regułę pracy wykonawcy. A ich liczba zależy przede wszystkim od sprawności pojazdów. Sama szybkość podstawienia pojazdu zamiennego w takiej sytuacji zależy natomiast nie tylko od usytuowania bazy, ale nawet bardziej także od innych okoliczności, takich jak: dostępność pojazdu zamiennego, liczby kierowców, natężenie ruchu. Izba zwróciła też uwagę, że dojazd nawet z bazy odległej o 60 km, to ok. godzina jazdy – nie jest więc takie oczywiste, czy taka różnica czasowa w szybkości podstawienia nowego pojazdu powinna być punktowana aż 40 punktami.

W związku z tymi argumentami Izba nakazała zamawiającemu modyfikację specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Dała mu wybór – albo wykreślenie tego kryterium, albo jego modyfikacja. Może ono zostać utrzymane, jeśli będzie tak zmienione, że rzeczywiście będzie odnosić się do realnej wartości dodanej, jaką niesie ze sobą posiadanie bazy magazynowo-transportowej w jak najmniejszej odległości od granic gminy i rzeczywistych zalet takiej oferty.

sygnatura akt: KIO 2285/16

Co mówią przepisy

Art. 91 ust. 1 i 2 Prawa zamówień publicznych wskazuje, że zamawiający wybiera ofertę najkorzystniejszą na podstawie kryteriów oceny ofert określonych w specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Kryteriami oceny ofert są cena lub koszt albo cena lub koszt i inne kryteria odnoszące się do przedmiotu zamówienia, w szczególności:

1) jakość, w tym parametry techniczne, właściwości estetyczne i funkcjonalne;

2) aspekty społeczne, w tym integracja zawodowa i społeczna osób, o których mowa w art. 22 ust. 2, dostępność dla osób niepełnosprawnych lub uwzględnianie potrzeb użytkowników;

3) aspekty środowiskowe, w tym efektywność energetyczna przedmiotu zamówienia;