Recydywa: kary w zawieszeniu nie działają na sprawców

Ponad 50 proc. skazanych na więzienie w zawieszeniu wraca do przestępstwa już w pierwszym roku po uprawomocnieniu się wyroku. Ponad 25 proc. wszskazanych z kolei popełnia kolejne przestępstwo w ciągu pięciu lat od pierwszego wyroku – wynika z najnowszych statystyk Ministerstwa Sprawiedliwości.

– Wcale mnie to nie dziwi – mówi dr Janusz Poręba, kryminolog z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. – Nic tak nie rozzuchwala sprawcy jak brak kary za przestępstwo, którego się dopuścił. Wyrok w zawieszeniu dla wielu oznacza bezkarność – twierdzi.

Kolejne miejsca na liście kar zajmują: grzywna samoistna bezwzględna – 20 proc. skazanych wraca do działalności przestępczej; ograniczenie wolności bezwzględne – 14 proc.; pozbawienie wolności bezwzględne –11 proc.; ograniczenie wolności z zawieszeniem – 1 proc.

Szybko zapominają

Ministerstwo Sprawiedliwości zbadało powrotność do przestępstwa w latach 2010–2015. Na wielu pierwszy wyrok nie zrobił większego wrażenia.

– Kierowców złapanych na jeździe pod wpływem alkoholu po raz drugi, trzeci czy czwarty sądy mogą karać bezwzględnym więzieniem już od ponad trzech lat. Ale z tego prawa, nawet wobec recydywistów, korzystają średnio w jednym przypadku na cztery – mówi adwokat Maciej Słomczyński.

Mało wychowawcze jest też ukaranie jedynie grzywną.

– Dla sprawców dobrze sytuowanych działanie wychowawcze takiej kary jest żadne – uważa dr Poręba. – Skazany zaraz po jej uiszczeniu zapomina, że został ukarany. I najczęściej popełnia identyczne przestępstwo.

Ze statystyk MS wynika, że efekty daje tylko resocjalizacja skazanych na najsurowsze kary: dożywocia i 25 lat więzienia. W ostatnich trzech latach na 113 skazanych na 25 lat więzienia zaledwie ośmiu po wyjściu popełniło kolejne przestępstwo. A więzień odsiadujący dożywocie, który skorzystał z warunkowego przedterminowego zwolnienia po 25 latach, do dziś cieszy się wolnością.

– Więźniowie z najdłuższymi wyrokami robią wszystko, by jak najszybciej przystosować się do życia w celi – mówi Piotr Molęda, socjolog i negocjator. – To właśnie oni najczęściej próbują dostać się na studia i je skończyć, zdobyć konkretny zawód. Utrzymują kontakty z rodziną i znajomymi, którzy nie skreślili ich ze swojego życia. Kiedy wychodzą na wolność, są o 25 lat starsi i aktywność przestępczą mają już za sobą – tłumaczy.

Resocjalizacja nie działa

Choć recydywy w 2015 r. było trochę mniej, to widać, że resocjalizacja nie działa. Potwierdzają to eksperci.

– Prawdziwym kłopotem jest nieskuteczny w Polsce proces resocjalizacji. Mamy za mało terapeutów, a więzienia są przepełnione, co wpływa na to, że osadzeni wzajemnie się demoralizują i po wyjściu na wolność wracają na drogę przestępstwa – uważa dr Poręba. Twierdzi też, że takie osoby nie potrafią po prostu inaczej funkcjonować.