W czwartek Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodny z ustawą zasadniczą przepis, na podstawie którego minister zdrowia tworzy rejestry medyczne. Obecnie jest ich pięć: krajowy rejestr nowotworów, operacji kardiochirurgicznych, ostrych zespołów wieńcowych, medycznie wspomaganej prokreacji, nowotworów złośliwych dużych gruczołów ślinowych. Powstały na podstawie rozporządzeń wykonawczych do obowiązującej od 2012 r. ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia. Resort planuje też uruchomienie rejestru wad wrodzonych. Wszystkie mają służyć do monitorowania potrzeb zdrowotnych. Trafiają tu informacje o chorobach, stanie zdrowia, metodach leczenia, diagnozowania, monitorowania postępów w leczeniu oraz zagrożeniach związanych z występowaniem niektórych schorzeń.
Sposób tworzenia rejestrów zaskarżył jednak do Trybunału Konstytucyjnego rzecznik praw obywatelskich. Jego zdaniem przepisy nie chronią pacjentów. Rzecznik wskazywał, że to w ustawie powinno być wskazane, w jakim zakresie minister, tworząc rejestr, może wkroczyć w sferę ochrony danych osobowych pacjentów.
Tymczasem minister określa ten zakres dopiero w rozporządzeniu pozwalającym utworzyć rejestr. To w nim precyzuje, jakie dane osobowe trafią do rejestru, np. imię i nazwisko pacjenta, jego adres, numer PESEL czy stopień niepełnosprawności. A dzięki tym informacjom łatwo zidentyfikować pacjenta.
Dlatego RPO twierdzi, że wytyczne co do tworzenia rejestrów w ustawie są na tyle ogólne, że minister zdrowia sam może określić w rozporządzeniu, jakie dane o pacjentach zbiera.
Trybunał Konstytucyjny podzielił zdanie RPO. Wskazał, że art. 20 ust. 1 i art. 19 ust. 1 ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia są niezgodne z art. 31 ust. 3 oraz art. 92 ust. 1 konstytucji. Wedle tych przepisów ograniczenia wolności i praw obywatelskich mogą być określone w ustawie, a rozporządzenie minister może wydać tylko na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie.
– W ustawie musi być konkretnie określone, jakie dane obywateli trafiają do rejestrów. Same ogólne ramy i ograniczenia autonomii jednostki określone w ustawie nie wystarczą – powiedział sędzia Stanisław Biernat w ustnych motywach.
W konsekwencji minister nie może już na podstawie obowiązujących przepisów tworzyć nowych rejestrów. Zyska do tego prawo, dopiero gdy Sejm znowelizuje ustawę.
Jak podkreślili sędziowie, rejestry, które minister już stworzył, mogą dalej funkcjonować.
sygnatura akt: K 33/13
Sprawdzona, pogłębiona i kompleksowa wiedza dla MŚP
