Darmowe podręczniki: projekt ustawy o systemie oświaty przyjęty przez rząd

Wczoraj propozycję Minister Edukacji Narodowej poparła Rada Ministrów.

- To propozycja kompleksowych, oczekiwanych od lat, zmian. Cel, jaki sobie postawiliśmy i który zrealizujemy to zapewnienie uczniom objętym obowiązkiem szkolnym – tj. uczniom szkół podstawowych i gimnazjów – dostępu do bezpłatnych podręczników i innych materiałów edukacyjnych – mówi minister edukacji narodowej Joanna Kluzik-Rostkowska. – Mówiąc krótko: po wejściu w życie proponowanych przez nas zmian, podręczniki – z punktu widzenia rodziców – będą darmowe – dodaje.

Wydatki rodziców na podręczniki z roku na rok rosły. Koszt zakupu podręczników to dla wielu rodzin znaczne obciążenie. Dowodzą tego choćby wyniki raportu Głównego Urzędu Statystycznego „Warunki życia rodzin w Polsce". Brak możliwości zakupienia dla dzieci niezbędnych podręczników szkolnych deklarowało w nim prawie 14% gospodarstw rodzinnych z 3 dzieci i więcej.

Według badań CBOS przeprowadzonych na początku roku szkolnego 2013/2014 rodzice na wydatki związane z wyprawką dziecka przeznaczyli średnio 1199 zł. Przeciętne wydatki na jedno dziecko wyniosły 826 zł. To pokazuje, że tego rodzaju wydatki są zbliżone do miesięcznych wynagrodzeń netto tych osób. Proponowane przez Ministerstwo Edukacji Narodowej zmiany mają na celu m.in. odciążenie rodzinnych budżetów.

Średnie wydatki rodziców na podręczniki szkolne w związku z rozpoczęciem roku szkolnego w przeliczeniu na jedno dziecko w wieku szkolnym w latach 2007-2013 przedstawia poniższa tabela. Należy przy tym podkreślić, że wydatki na podręczniki rodzice zazwyczaj ponoszą w okolicach rozpoczęcia roku szkolnego, co powoduje kumulację z innymi koniecznymi wydatkami związanymi z początkiem roku szkolnego.

Średnie wydatki rodziców na podręczniki szkolne w przeliczeniu na jedno dziecko w latach 2007 - 2014 wg. komunikatu CBOS

Oszczędności w budżetach gospodarstw domowych rodziców dzieci w szkołach podstawowych i gimnazjach – osiągnięte dzięki wprowadzanym zmianom(w mln zł):

Nowe obowiązki ministra edukacji narodowej

Proponowane zmiany nakładają na ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania zadanie wyposażenia szkół podstawowych w bezpłatny podręcznik do zajęć z zakresu edukacji: polonistycznej, matematycznej, przyrodniczej i społecznej dla uczniów klas I-III.

Zmiana będzie wdrażana stopniowo, począwszy od roku szkolnego:

Dotacja celowa na zakup podręczników

Po wejściu w życie proponowanych zmian organy prowadzące szkoły podstawowe i gimnazja otrzymywać będą dotację celową na zakup:

Zmiana będzie wdrażana stopniowo, poczynając od 2014 r., w którym  dotacja celowa będzie udzielana na wyposażenie szkół podstawowych w podręczniki do zajęć z danego języka obcego nowożytnego lub materiały edukacyjne do zajęć z  tego języka oraz materiały ćwiczeniowe dla klas pierwszych.

W kolejnych latach dotacja obejmie następne klasy szkoły podstawowej i klasy gimnazjum.

Nowe obowiązki szkoły

Szkoły podstawowe i gimnazja będą miały obowiązek zapewnienia uczniom bezpłatnego dostępu do podręczników, materiałów edukacyjnych zastępujących lub uzupełniających podręcznik oraz materiałów ćwiczeniowych.

Zmiana będzie wdrażana sukcesywnie, począwszy od 2014 r. w odniesieniu do uczniów klasy pierwszej szkoły podstawowej.

Egzemplarze podręczników oraz materiałów edukacyjnych zastępujących lub uzupełniających podręcznik będą wypożyczane uczniom, zaś egzemplarze materiałów ćwiczeniowych zostaną przekazane uczniom bez obowiązku zwrotu po zakończeniu zajęć w danym roku szkolnym.

Podręczniki wieloletnie

Modyfikacja warunków dopuszczania do użytku szkolnego podręczników polegać będzie na wprowadzeniu zakazu zamieszczania w podręczniku ćwiczeń, zadań i poleceń wymagających wypełniania w egzemplarzu podręcznika, tak aby mógł on być przeznaczony do wieloletniego użytku oraz zakazu zamieszczania w podręczniku odesłań i poleceń do dodatkowych, opracowanych przez określonego wydawcę materiałów dydaktycznych przeznaczonych dla ucznia.

Dostępność podręczników

Zgodnie z projektem ustawy szkolny zestaw książek musi obejmować po jednym podręczniku do danych zajęć edukacyjnych w danej klasie (przewidziane są wyjątki od tej zasady).

Wpływ rodziców

Opinie rodziców będą miały znaczenie przy ustalaniu szkolnego zestawu podręczników.

W tym celu rady pedagogiczne będą obowiązkowo zasięgać zdania rady rodziców przed ustaleniem zestawu podręczników lub materiałów edukacyjnych oraz materiałów ćwiczeniowych obowiązujących w szkole.

Marketing wydawców

Nowelizacja wprowadza normy porządkujące praktyki marketingowe stosowane przez niektórych wydawców oraz podmioty dokonujące obrotu podręcznikami w celu nakłonienia szkoły do wyboru konkretnego podręcznika, materiałów edukacyjnych oraz materiałów ćwiczeniowych.

Wyeliminowane zostaną sytuacje, w których nabycie podręcznika jest możliwe wyłącznie w pakiecie z innymi dodatkowymi materiałami dydaktycznymi, wbrew woli konsumenta.

Konsultacje

W wyniku konsultacji zmieniony został przede wszystkim harmonogram wprowadzania zmian zaproponowany w przesłanym do konsultacji społecznych projekcie ustawy. Poza klasą pierwszą szkoły podstawowej, w przypadku której podręcznik do edukacji wczesnoszkolnej zapewni już na rok szkolny 2014/2015 minister edukacji narodowej, zmiany w zasadach wyboru podręczników przez nauczycieli, w zasadach zaopatrzenia uczniów w podręczniki szkolne i zasadach dopuszczania do użytku szkolnego podręczników będą wprowadzane sukcesywnie, począwszy od roku szkolnego 2015/2016, co umożliwi wszystkim uczestnikom procesu, dostawanie się do nowych zasad.

Dzieci niepełnosprawne

Przygotowany przez MEN podręcznik przeznaczony do zajęć z zakresu edukacji polonistycznej, matematycznej, społecznej i przyrodniczej w klasach I-III szkoły podstawowej, będzie dostosowany do potrzeb uczniów wynikających z ich niepełnosprawności.

Zaadaptowane podręczniki zostaną wydrukowane zgodnie z indywidualnymi potrzebami edukacyjnymi uczniów. W przypadku, gdy do podręcznika wykonane zostaną również materiały w wersji elektronicznej, zostaną one udostępnione uczniom do wykorzystania wraz z zaadaptowanymi podręcznikami. Ponadto, w przypadku uczniów niepełnosprawnych będą realizowane wszystkie dotychczasowe formy wsparcia w zakresie dofinansowania podręczników i materiałów edukacyjnych.

E-podręczniki

Działania zmierzające do rozszerzenia oferty publicznych, bezpłatnych materiałów edukacyjnych - w tym podręczników - są już realizowane od 2012 r.

W szczególności w ramach projektu systemowego E-podręczniki do kształcenia ogólnego, współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. Celem tego projektu jest przygotowanie 62 darmowych e-podręczników i 2500 uzupełniających je zasobów edukacyjnych do większości przedmiotów ogólnokształcących, począwszy od szkoły podstawowej, poprzez gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalne (kształcenie w zakresie podstawowym).

E-podręczniki i inne e-zasoby będą udostępnione na tzw. otwartych licencjach, co oznacza, że każdy będzie mógł je dowolnie kopiować, wykorzystywać czy drukować. Korzystanie z takich podręczników umożliwi każdemu uczniowi swobodny i darmowy dostęp do treści edukacyjnych w dowolnym miejscu i czasie. Przygotowana została już platforma do udostępniania e-podręczników (www.epodreczniki.pl), na której od dnia 30 września 2013 r. testowane są pierwsze moduły/działy e-podręczników do matematyki. Testowe rozdziały podręczników do kolejnych przedmiotów będą udostępniane sukcesywnie. Wszystkie e-podręczniki będą gotowe do września 2015 r.