Pawilon wystaw na Wiejskiej

To może być jedno z najgorętszych wydarzeń kulturalnych sezonu. Współpracująca z Twoim Ruchem wicemarszałek Wanda Nowicka organizuje w Sejmie wystawę karykatur polityków. – O tym, kto zostanie sportretowany, zdecydują artyści. Rysunki nie mają nikogo obrażać, tylko pokazać, że posłowie mają poczucie humoru – przekonuje Nowicka.

Jak ekspozycja zostanie odebrana przez posłów? Wicemarszałek mówi, że „liczy na ich dystans", jednak już raz objęcie przez nią wystawy patronatem skończyło się przeniesieniem jednego z jej elementów do toalety.

Coraz większe zainteresowanie tą formą działalności oprócz Wandy Nowickiej wykazują też inni parlamentarzyści i europosłowie. Coraz częściej pojawiają się jednak głosy, że posłowie swoją wystawienniczą pasję powinni trochę okiełznać.

Zapchany kalendarz

Wystawa karykatur ma się odbyć dopiero po Nowym Roku, bo w Sejmie na wolne miejsce trzeba obecnie czekać miesiącami. – Coraz trudniej o termin – przyznaje Nowicka.

Pojawienie się nowej mody potwierdzają dane Kancelarii Sejmu. Wynika z nich, że w samym 2013 roku w Sejmie były aż 43 wystaw. Biorąc pod uwagę fakt, że najczęściej się je organizuje w tzw. tygodniach sejmowych, których było 27, niemal podczas każdego posiedzenia posłowie mogli oglądać dwie wystawy. Najczęściej organizuje się je w hallu na piętrze oraz nieopodal szatni. Dochodzą do tego ekspozycje w Senacie.

W tym roku może paść kolejny rekord, bo do rozpoczęcia sejmowych wakacji były już 24 wystawy. W powakacyjnych planach jest m.in. ekspozycja „Odczarować zespół Downa", którą zaplanował poseł PiS Robert Telus i „Roztoczański Park Narodowy" posłanki PSL Genowefy Tokarskiej.

Andrzej Rozenek z Twojego Ruchu uważa, że niektóre z wystaw dotyczą niszowej tematyki albo są marnej jakości. – Równie dobrze mogłyby się nie odbyć – komentuje.

Przykładowo w tym roku wystawę „Małe elektrownie wodne" zorganizował niegdyś związany z PiS Ludwik Dorn, a ekspozycję o Górach Izerskich – Zofia Czernow z PO.

Ciupaga przeciw gejom

Sens innych wystaw można kwestionować z uwagi na związane z nimi kontrowersje.

Poseł Rozenek protestował przeciw wystawie, którą w listopadzie ubiegłego roku zorganizował Stanisław Wziątek, poseł SLD i zapalony myśliwy. Elementem ekspozycji były obrazy i rzeźby o tematyce myśliwskiej, a pomysł nie spodobał się posłom broniącym w Sejmie praw zwierząt. – Wyrażałem głośne protesty wobec działalności osób, które uprawiają sport polegający na zabijaniu dla przyjemności – relacjonuje Rozenek.

Jeszcze większe emocje wywołała wystawa o związkach partnerskich, którą przed rokiem otworzyli Wanda Nowicka i Robert Biedroń z TR. Przedstawiała kolorowe zdjęcia par homoseksualnych z zachodniej Europy z podpisami wychwalającymi możliwości zalegalizowania związku. Fotografie polskich par były czarno-białe, co symbolizowało ich smutną sytuację.

Stanisław Pięta z PiS zapowiedział, że wystawę potraktuje ciupagą. Obietnicy nie spełnił, za to jego klubowy kolega Marek Suski porwał jeden z elementów, by przenieść go do toalety dla niepełnosprawnych. Sprawa trafiła do komisji etyki, jednak ta uznała jego wybryk „za chłopięcy, głupi żart".

W tym roku emocje mogą wrócić za sprawą wystawy, którą w październiku organizuje Beata Gosiewska z PiS. Chce pokazać pamiątki po Przemysławie Gosiewskim, swoim mężu zmarłym w katastrofie smoleńskiej, który był wicepremierem w rządzie PiS.

– Elementem będą zdjęcia, gabloty z podziękowaniami od różnych organizacji, należące do niego gadżety i upominki – zapowiada Beata Gosiewska.

Pomysł może budzić kontrowersje, bo choć pamięć o Gosiewskim kultywuje prawica, ta postać budzi mieszane emocje wśród polityków lewicy. W dodatku w Sejmie honorowało się dotąd wystawami głównie postaci ogólnonarodowego formatu, takie jak Henryk Sienkiewicz, Jan Paweł II czy Bronisław Geremek.

Limity w Brukseli

Wanda Nowicka mówi, że otwierając w Sejmie wystawę o związkach partnerskich, nie kierowała się celami politycznymi.

Jednak politolog dr hab. Rafał Chwedoruk twierdzi, że taka kalkulacja gra tutaj kluczową rolę. – Politycy próbują w ten sposób dotrzeć do grupy docelowej, która jest często niewielka, jednak w wypadku ich elekcji może się wydawać kluczowa – komentuje.

Większe emocje niż w Sejmie polityczne wystawy budzą w Parlamencie Europejskim

Paweł Kowal, do niedawna europoseł Polski Razem Jarosława Gowina, uważa zaś, że narastająca moda na organizowanie wystaw może też się wiązać z tym, że politycy coraz częściej zredukowani są do roli guzików do głosowania.

– W Sejmie ma to mniejsze znaczenie, bo posłowie mimo wszystko mają coś do roboty. W europarlamencie, jeśli ktoś nie znajdzie swojej niszy, to kompletnie nie ma się czym zająć – argumentuje.

W Brukseli zainteresowanie europosłów organizacją jest tak duże, że kierownictwo europarlamentu musiało wprowadzić specjalne limity.

Jednak i tak niektórzy potrafią je obejść. – W kadencji z lat 2004–2009 każdy europoseł mógł zrobić jedną wystawę, a w latach 2009–2014 dwie. Ja jednak w każdej z kadencji zrobiłem pięć. Można przykładowo wykorzystać limit innego posła – opowiada Ryszard Czarnecki z PiS.

Jedna z jego wystaw, poświęcona postępom polskiej laryngologii, cieszyła się szczególną popularnością, bo europosłowie mogli nieodpłatnie przebadać słuch. Takie atrakcje nie są jednak w Brukseli niczym szczególnym.

– Do PE nie wchodzą wycieczki, więc trudno liczyć na przypadkowego zwiedzającego, podczas otwarcia trzeba przyciągnąć widza poczęstunkiem i muzyką – mówi były europoseł PO Bogusław Sonik.

Cenzura Buzka

Specyfika Parlamentu Europejskiego sprzyja wyostrzeniu ideowego przekazu wystaw, więc w Brukseli o wiele częściej niż w Warszawie dochodzi na tym tle do skandali. Wyjątkowo często uczestniczą w nich europosłowie z Polski.

W 2005 r. przepychanką z ochroniarzami skończyła się próba otwarcia przez ówczesnego posła LPR prof. Macieja Giertycha wystawy o aborcji, której elementem było zdjęcie dzieci w obozie koncentracyjnym. – Doszło do dantejskich scen. Jedna z Portugalek przyznała się do aborcji, a pewna Niemka wykrzykiwała, że bił ją mąż, a teraz jest w szczęśliwym związku z kobietą – relacjonuje Czarnecki.

Dwa lata później władze Parlamentu Europejskiego ocenzurowały rzekomo zbyt drastyczną wystawę dotyczącą Czeczenii, którą zorganizował ówczesny europoseł PiS Konrad Szymański. Jednak najgłośniej było o interwencji w treść ekspozycji na temat katastrofy smoleńskiej, którą w 2011 r. w Brukseli wystawiło PiS.

Z podpisów wynikało m.in., że „profesor Lech Kaczyński był najwybitniejszym polskim politykiem po II wojnie światowej", a niszcząc wrak rosyjscy, żołnierze wykonywali „radosne gesty". Władze PE kazały podpisy zakleić.

Sprawiało to wrażenie wojny polsko-polskiej, bo przewodniczącym PE był wtedy Jerzy Buzek. Wystawę chciało później pokazać w Sejmie PiS, jednak nie zgodził się na to ówczesny marszałek Grzegorz Schetyna, a ekspozycja trafiła ostatecznie do pokojów klubu parlamentarnego.

Narastający trend

– Polscy politycy będący w pewnym sensie na emigracji odczuwają większą potrzebę akcentowania swojej kultury i przekonań – komentuje specyficzny charakter wystaw w europarlamencie dr hab. Rafał Chwedoruk.

Dodaje, że akurat jemu coraz większa moda na organizowanie przez polityków ekspozycji nie przeszkadza. – W pewnym sensie wiąże się to z odnawiającym się etosem kultury inteligenckiej. Posłowie coraz częściej studiują, uczą się cytatów, a wystawy organizują, by pokazywać swoją wrażliwość na kulturę wyższą – tłumaczy.

Dodaje, że ten trend będzie narastał, a jedynym ograniczeniem będzie ilość miejsca w sejmowych i europarlamentarnych kuluarach.