Steinmeier toruje drogę do Rosji

Była to pierwsza wizyta prezydenta Niemiec w Rosji od siedmiu lat. W dodatku robocza i jednodniowa. Przy tym Frankowi-Walterowi Steinmeierowi nie towarzyszyła delegacja niemieckiego przemysłu, który nie kryje, że uwierają go sankcje nałożone na Rosję po aneksji Krymu.

Oficjalnym powodem wizyty było przekazanie na własność gminie ewangelicko-luterańskiej w Moskwie kościoła pod wezwaniem świętych Piotra i Pawła. Jak twierdzą niemieckie media, przekazanie kościoła na własność było warunkiem przybycia Steinmeiera do Moskwy. Dlatego towarzyszył mu przewodniczący rady Kościoła ewangelickiego w Niemczech Heinrich Bedford-Strohm.

– Brak przedstawicieli przemysłu w świcie Steinmeiera ma świadczyć, że Berlin nie zmienia stanowiska w sprawie unijnych sankcji wobec Rosji za Krym i Donbas – mówi „Rzeczpospolitej" anonimowy rozmówca w Berlinie ze środowiska niemieckiego MSZ. W stolicy Niemiec uznano, że sygnał taki jest konieczny, mimo że prezydent RFN pełni w zasadzie funkcję reprezentacyjną i nie ma żadnych kompetencji w sprawach polityki zagranicznej.

Jednak Frank-Walter Steinmeier jest postacią wyjątkową jako były szef dyplomacji i od niemal 20 lat zwolennik zacieśniania więzi z Rosją. Już jako szef gabinetu kanclerza Gerharda Schrödera zainicjował w początkach ubiegłej dekady Dialog Petersburski w postaci dorocznych spotkań elit politycznych, gospodarczych i społecznych obu krajów. Potem, jako dwukrotny szef dyplomacji w gabinecie Angeli Merkel, zaprezentował kolejne koncepcje.

Doktryny do kosza

Pierwsza zakładała zbliżenie Niemiec i Rosji przez związanie jej całym szeregiem porozumień i inicjatyw, co powinno sprawić, że Kreml stanie się bardziej przewidywalny. Nic z tego nie wyszło, tak jak z kolejnej inicjatywy pod hasłem partnerstwa modernizacyjnego rozumianego nie tylko w sensie technicznym, jak chciała Moskwa, ale również socjoekonomicznym i politycznym – co Kreml odrzucał. Wszystkie inicjatywy umarły śmiercią naturalną, gdyż jedynym zamiarem Kremla było wykorzystanie ich do uczynienia z Berlina rzecznika swoich interesów w Europie.

Steinmeier nie dawał za wygraną i nawet kiedy w 2013 roku było już jasne, że Putin wybrał drogę wojującego nacjonalizmu, mówił o planie tzw. agendy pozytywnej. – Po aneksji Krymu i wojnie w Donbasie Steinmeier zmienił retorykę, ale nie znaczy to, że stał się realistą w odniesieniu do Rosji – tłumaczy „Rzeczpospolitej" Hannes  Adomeit, autor licznych analiz dotyczących relacji niemiecko-rosyjskich. Jego zdaniem politykę Steinmeiera należy rozpatrywać w kontekście działań byłego kanclerza Gerharda Schrödera, który wbrew powszechnej w Niemczech krytyce przyjmuje z rąk Putina coraz to nowe prezenty, ostatnio w postaci stanowiska szefa rady dyrektorów koncernu Rosnieft.

Osobistym przyjacielem Steinmeiera jest także Sigmar Gabriel, jego następca na stanowisku szefa MSZ. – Cała ta trójka liderów SPD prezentuje miękkie podejście do Rosji, uznając w pewnym sensie priorytet relacji gospodarczych – mówi Adomeit.

Zdaniem niemieckich mediów w czasie wczorajszych rozmów z prezydentem Putinem Steinmeier pragnął poznać szczegóły inicjatywy gospodarza Kremla rozmieszczenia „błękitnych hełmów"  ONZ na linii frontu w Donbasie.

Niemcy, wróg nr 2

Kanclerz Angela Merkel powtarza, że warunkiem osłabienia sankcji jest realizacja porozumień z Mińska. Żaden z ich kilkunastu punktów nie został wypełniony. W obecnej sytuacji prezydent Steinmeier może przywieźć z Moskwy do Berlina nowe informacje. W trakcie konstruowania nowego rządu kanclerz Merkel jest zmuszona równoważyć przeciwstawne interesy ugrupowań przyszłej koalicji. Z jednej strony bawarska CSU oraz liberałowie z FDP chcą normalizacji relacji ekonomicznych z Rosją. Przeciwko są Zieloni, wskazując na prawa człowieka oraz prawo międzynarodowe.

– To dla nas wielki honor – powiedziała „Rz" Natalia Pietrowa, rzeczniczka Stowarzyszenia Memoriał w Moskwie, po środowej wizycie prezydenta RFN. Steinmeier spędził w jego siedzibie prawie godzinę. Do tej pory spotkania przywódców Niemiec ze środowiskami dysydenckimi odbywały się niemal wyłącznie w Ambasadzie RFN w Moskwie.

Do aneksji Krymu wizerunek Niemiec w rosyjskim społeczeństwie był w większości pozytywny.