Kilka wykroczeń czy jedno przestępstwo?

Odpowiedź na to pytanie jest ważna dla ustalenia, czy mamy do czynienia z serią wykroczeń, czy może jednym przestępstwem skarbowym. A to oczywiście rzutuje na wysokość kary grożącej podatnikowi.

W prawie karnoskarbowym obowiązuje zasada, że ten sam czyn zabroniony może stanowić tylko jedno przestępstwo skarbowe albo wykroczenie skarbowe. Ale jednocześnie kilka czynów zabronionych popełnionych przez tego samego sprawcę może być potraktowane jako jedno przestępstwo lub wykroczenie skarbowe.

[srodtytul]Co to jest czyn ciągły[/srodtytul]

Zgodnie z art. 6 § 2 [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=186065]kodeksu karnego skarbowego [/link](k.k.s.) dwa lub więcej zachowań podjętych przez sprawcę w krótkich odstępach czasu mogą stanowić jedno przestępstwo lub wykroczenie skarbowe, jeśli sprawca działał w wykonaniu tego samego zamiaru lub z wykorzystaniem tej samej sposobności. Jest to tzw. czyn ciągły.

Pojęcie „krótkiego odstępu czasu” zastrzeżone jest jedynie do czynów, które polegają na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej.

Ustawodawca je sprecyzował, stwierdzając, że jest to okres nieprzekraczający sześciu miesięcy. Nie określił natomiast, co należy rozumieć przez „krótki odstęp czasu” w odniesieniu do tych zachowań sprawcy, które nie skutkują uszczupleniem bądź narażeniem na uszczuplenie należności publicznoprawnej.

[srodtytul]Ten sam zamiar lub ta sama sposobność[/srodtytul]

Wśród czynów ciągłych można wyróżnić dwie kategorie zachowań. Pierwsza to wszelkie zachowania na raty, tj. takie, w których sprawca podejmuje kilka zachowań niekoniecznie takich samych (powtarzalnych). Wszystkie te zachowanie charakteryzują się tym, że realizują ten sam zamiar.

Druga to zachowania podejmowane przez tego samego sprawcę, które mają charakter powtarzalny, a zamiar ich popełnienia jest przez niego podejmowany osobno w stosunku do każdego zachowania. Innymi słowy sprawca sukcesywnie powtarza swoje pierwsze niezgodne z prawem zachowanie, kierując się tym, że udało się je ukryć przed organami ścigania.

[srodtytul]Ten sam błąd w deklaracjach[/srodtytul]

Przykładem takiego czynu ciągłego jest systematyczne popełnianie przez podatnika tego samego błędu w każdej miesięcznej lub kwartalnej deklaracji VAT, polegającego na niedozwolonym odliczaniu podatku naliczonego.

Jeżeli podatnik w każdej składanej przez siebie deklaracji wykazuje podatek naliczony do odliczenia niezgodnie z przepisami ustawy o VAT i za każdym razem jest to ten sam błąd (np. odlicza w deklaracji VAT-7 podatek od zakupów związanych wyłącznie ze sprzedażą zwolnioną), to można powiedzieć, że dopuszcza się on kolejnych czynów z wykorzystaniem tej samej sposobności (ten sam tytuł błędnego wypełnienia kolejnej deklaracji podatkowej).

[srodtytul]Musi być wina[/srodtytul]

Organy ścigania mogą twierdzić, że powtarzając ten sam błąd w odliczeniu VAT naliczonego, podatnik „wykorzystywał” tę samą sposobność (składanie deklaracji podatkowej).

Oczywiście należy pamiętać, że w każdej sytuacji, również i w takiej, zgodnie z przepisami k.k.s., aby pociągnąć podatnika (sprawcę) do odpowiedzialności karnoskarbowej, organ ścigania musi wykazać, że działał z winy umyślnej, a nieumyślnej tylko wtedy, gdy kodeks wyraźnie o tym stanowi.

[srodtytul]Większa kwota uszczuplenia[/srodtytul]

Potraktowanie serii czynów wyczerpujących pojedynczo znamiona wykroczeń skarbowych jako jednego czynu ciągłego może spowodować, że ze względu na liczoną łącznie kwotę uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej wykroczenia te razem zakwalifikowane zostaną jako przestępstwo skarbowe. Karnoprawnemu wartościowaniu podlega bowiem suma zachowań sprawcy, a nie poszczególne jego zachowania. Konsekwentnie takiemu sumowaniu podlega również wartość rzeczywistego lub potencjalnego uszczuplenia należności publicznoprawnej, wynikającego z kolejnych zachowań sprawcy.