To, co stłumione, powraca

– twierdzi Zdzisław Krasnodębski w analizie otwierającej najnowsze wydanie Plusa Minusa. „Władza PO opiera się na tym, że polskie społeczeństwo trawi ukryty lęk, który wynika z traumatycznych doświadczeń przeszłości. Byle więc komuś nie podpaść, byle nie stracić tego względnego dobrobytu. Jak pisze w znanej książce o pamięci społecznej angielski socjolog Paul Connerton 'Jak pamiętają społeczeństwa' pamięć społeczna jest zapisana nie tylko w świadomości, lecz także w cielesnych praktykach, w zwyczajach,  nie poddanych refleksji sposobach zachowania, w umiejętnościach. 'Habitus' polskiego społeczeństwa, w tym szczególnie ich elit, bardziej włączonych w system niż zwykli zjadacze chleba, ukształtował się  przez lata PRL-u. Dwadzieścia lat niepodległości to za mało, aby się w pełni wykształciły inne nawyki, zwłaszcza, że tak wiele z postkomunistycznych struktur przetrwało w III RP. Młodzi także musieli się do nich przystosować. Naturalnie nowy system gospodarczy i pluralizm polityczny neutralizował je, tłumił i modyfikował. Wydawało się więc z biegiem lat będzie lepiej.  Ale w sprzyjających okolicznościach dawne przyzwyczajenia powracają.