Jak mocna jest potrzeba mitotwórcza, zobaczyliśmy podczas wojny w Ukrainie już kilka razy. Najpierw byli obrońcy Wyspy Węży, o których wszyscy pisaliśmy jak o Spartanach w Termopilach, dopóki nie okazało się, że jednak złożyli broń i przeżyli. Potem byli bohaterowie z piwnic i bunkrów Azowstalu. Ich heroizm fascynował świat, a w Ukrainie budował zręby narodowego mitu, który dawał siłę kolejnym zaciągom żołnierzy. Ów mit jest wciąż kultywowany; nawet w oficjalnym języku Kijowa pozdrowieniem wojennym jest hasło: „Sława Ukrajini!”, z odpowiedzią: „Herojam sława!”. Tak właśnie narodowy heroizm przeszedł ze sfery mitu w obszar życia codziennego i żadna krytyka go nie zmorzy, co w gruncie rzeczy pro futuro jest dość niebezpieczne.

To brzmi jak herezja, ale wojna służy Wołodymyrowi Zełenskiemu. W międzynarodowych relacjach przebiera jak w ulęgałkach

W jakim kontekście o tym piszę? Zgadujecie, państwo. Coraz częściej i niestety coraz bardziej krytycznie myślę o osobie i roli heroicznego prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego. Ów naddnieprzański Hektor szatę heroizmu przybrał już pierwszego dnia rosyjskiego najazdu. Oto mimo oferty sojuszniczych Amerykanów nie uległ namowom i został bronić Kijowa. Przypomnijmy, że było to dokładnie w dniach, kiedy z północy przebijała się w kierunku ukraińskiej stolicy rosyjska kolumna pancerna. Mordowano ludzi w Buczy, Irpieniu i mało kto dawał Ukrainie szanse na przetrwanie. Decyzja Zełenskiego okazała się zbawcza. Legalne władze nie ewakuowały się z Kijowa i nie dały Rosjanom pretekstu do instalowania jakichś marionetkowych władz. Bez tej decyzji nie byłoby trwającej już ponad dwa lata obrony niepodległości Ukrainy.

Czytaj więcej

Plus Minus

Bogusław Chrabota: Czego uczyć w polskich szkołach? Moja trójca kompetencji przyszłości

Po to, by wziąć udział w tej grze o przyszłość, musimy w naszej edukacji też postawić na kompeten...

Zełenski z miejsca stał się bohaterem wolnego świata. Przebrany w zielony, nawiązujący stylistyką do żołnierskiego strój, z wymęczonym głosem ofiary wszedł w sferę niekwestionowanego heroizmu. I pozostaje w niej do dziś. Po triumfach na amerykańskim Kapitolu, w Paryżu czy Londynie, na forum unijnym w Brukseli, stał się światową ikoną. I świetnie się z tym czuje. Uważa, że jako obrońca rubieży demokracji ma prawo do szczególnego traktowania, roszczeniowości i przebierania w międzynarodowych relacjach jak w ulęgałkach. W kręgu swoich wyznawców jest uznawany za wodza, zbawcę ojczyzny i depozytariusza szczególnego tytułu moralnego wobec całej reszty świata. W gruncie rzeczy – choć zabrzmi to jak herezja – wojna mu służy. I jedyne, czego musi się obawiać, to pokój, który odmieni jego półboski status. – I kim wtedy będę? Ja, bohater – zadaje sobie to pytanie zapewne codziennie.

Właśnie. Kim będzie? Przegranym przywódcą wojennym? Człowiekiem, który dawno temu stał się zakładnikiem Zachodu, dzięki któremu wciąż może bronić kraju? Chyba że, i to sedno sprawy, uwolni swój naród od tej okropnej wojny. Wtedy wygra po raz drugi i stanie się prawdziwym bohaterem wolnej Ukrainy. W ostatnich dniach przedstawił swój plan pokojowy, który niemal w każdym punkcie odnosi się do wsparcia Zachodu. Zaproszenie do NATO, pomoc zbrojna, gospodarcza – to cały plan Zełenskiego, by pominąć jeszcze trudniejsze szczegóły. Życzę jego krajowi jak najlepiej, więc kończę te uwagi poradą. Jak kafkowski Gregor Samsa powinien się przeobrazić z wojennego wodza w sprawnego negocjatora. Wtedy jego heroizm domknie się czytelną figurą uratowania narodu. W przeciwnym razie zostanie martyrologia. Choć pewnie będzie mu z nią do twarzy.