Wizja życia w obrębie określonego modelu, który próbujemy reprodukować z pomocą słów i obrazów, nęci nas i wodzi na pokuszenie za sprawą swojej wszechobecności. Weźmy na przykład moje zamknięte w pudłach książki, które doczekały się sobowtórów tam, gdzie teraz zamieszkałem. Na Broadwayu, między przecznicami 72 a 74, uliczni sprzedawcy wystawiają na rozkładanych stołach stosy woluminów. Za każdym razem, gdy tamtędy idę, przystaję i przelatuję wzrokiem po grzbietach książek w miękkich okładkach i zszarganych najczęściej tomach w twardych oprawach. Często natrafiam na tytuły, które rozpoznaję, które sam zgromadziłem – zdarza się, że w takim samym wydaniu – w swojej bibliotece albo posiadałem dawno temu, w zamierzchłej młodości (a teraz już ich nie mam), owe widma innych miejsc i innych zupełnie czasów. Sięgam po książkę, kartkuję ją, czytam znalezione tu i ówdzie jakieś przypadkowe zdanie. Czy to rzeczywiście ta sama książka, którą czytałem tak dawno temu i tak daleko stąd? Czy trzymany w dłoni egzemplarz jest identyczny z tym, w którym po raz pierwszy przeczytałem historię księcia Siddharthy autorstwa Hessego albo zapiski Margaret Mead poświęcone dojrzewaniu na Samoa? Legenda o sobowtórze uczy, że dublera można rozpoznać po tym, iż jego postać nie rzuca cienia. Także w tym przypadku ów sobowtór, którego trzymam w ręku, jest pozbawiony cienia, pozbawiony przeszłości. Bo każde lekturowe doświadczenie jest niepowtarzalne, związane ściśle ze swoim czasem i miejscem, i nie da się go powielić. Na przekór własnym nadziejom wiem, że żadnej biblioteki nie da się wskrzesić w jej dawnym kształcie.
