Szwedzkie państwo dobrobytu upadło z hukiem. Porzuciwszy lewicową utopię, Szwedzi przeprosili się ze zdrowymi zasadami wolnorynkowej gospodarki

Wy­znaw­cy Joh­na Key­ne­sa nie­co spu­ści­li w tym ro­ku z to­nu. Ar­gu­ment, że zma­so­wa­ne wy­dat­ki pań­stwa są le­kar­stwem na kry­zys, po­legł w zde­rze­niu z rze­czy­wi­sto­ścią. Pa­cjent do­go­ry­wa. Go­spo­dar­ki Eu­ro­py i Ame­ry­ki po­grą­żo­ne są w naj­więk­szym kry­zy­sie od cza­sów wiel­kiej de­pre­sji. Tej sa­mej, któ­rą wspo­mnia­ny bry­tyj­ski eko­no­mi­sta, z po­dob­nym skut­kiem, ku­ro­wał 70 lat te­mu. Key­nes po­wró­cił do mu­zeum szko­dli­wych idei, ale le­wi­ca tak ła­two się nie pod­da­je.

Pięt­no so­cja­li­zmu

Dziś le­wi­co­we ha­sło brzmi: bodź­ce - nie, so­cja­lizm – tak. Ja­ko ar­gu­ment le­wi­co­wi pu­bli­cy­ści przy­wo­łu­ją przy­pa­dek Szwe­cji. Z bli­sko 4,5-pro­cen­to­wym wzro­stem go­spo­dar­czym, nad­wyż­ką bu­dże­to­wą, ma­le­ją­cym bez­ro­bo­ciem i dru­gą naj­sil­niej­szą wa­lu­tą na świe­cie, na tle za­dłu­żo­nej po uszy Eu­ro­py, Szwe­cja wy­glą­da jak wy­bryk na­tu­ry. Po co szu­kać da­lej i na­wo­ły­wać do ryn­ko­wych re­form, sko­ro moż­na po­wie­lić szwedz­ki mo­del – zda­ją się mó­wić le­wi­cow­cy.

Moż­na. Rzecz tyl­ko w tym, że szwedz­ki mo­del cu­du go­spo­dar­cze­go nie ma nic wspól­ne­go z so­cja­li­zmem. Prze­ciw­nie. To je­den z naj­no­wo­cze­śniej­szych i pro­ryn­ko­wych sys­te­mów spo­łecz­no­ – go­spo­dar­czych w Eu­ro­pie, je­śli nie na ca­łym świe­cie. W ran­kin­gu World Eco­no­mic Fo­rum Szwe­cja zna­la­zła się w tym ro­ku na 2. miej­scu pod wzglę­dem kon­ku­ren­cyj­no­ści, za­raz po Szwaj­ca­rii. Na in­dek­sie Eco­no­mic Fre­edom, wska­zu­ją­cym pań­stwa naj­bar­dziej przy­ja­zne dla biz­ne­su, Szwe­cja zna­la­zła się na 21. miej­scu. Przed Bel­gią, Fran­cją, Niem­ca­mi i oczy­wi­ście Pol­ską.

To praw­da, że Szwe­cja nie za­wsze by­ła kra­jem mle­kiem i wol­no­ścią go­spo­dar­czą pły­ną­cym. So­cja­lizm od­ci­snął tu pięt­no swo­jej 20-let­niej obec­no­ści. La­ta 70. i 80. po­przed­nie­go wie­ku, cza­sem jesz­cze na­zy­wa­ne przez le­wi­co­wych ide­ali­stów „szwedz­kim mo­de­lem", tra­gicz­nie za­pi­sa­ły się w hi­sto­rii kra­ju. Wy­star­czy­ło po­ko­le­nie, że­by z jed­ne­go z naj­bo­gat­szych państw na zie­mi Szwe­cja sto­czy­ła się na sam dół eu­ro­pej­skiej dra­bi­ny do­bro­by­tu. Sys­tem, któ­ry miał do­wieść, że le­wi­co­wa in­ży­nie­ria nie tyl­ko mo­że świat uczy­nić spra­wie­dliw­szym i rów­niej­szym, ale też za­pew­nić po­wszech­ny do­bro­byt, dziś jest ży­wym świa­dec­twem de­struk­cyj­nej ro­li so­cja­li­zmu.