Zarząd musi pamiętać o długach

Tak wynika z [b]wyroku Sądu Najwyższego (sygn. V CSK 459/08)[/b]. Początek tej sprawie dała umowa przedwstępna, w której spółka z o.o. Fosroc, poprzednik prawny Minova-Ekochem SA, zobowiązała się do sprzedaży nieruchomości spółce z o.o. Regal.

[srodtytul]Pośpieszna egzekucja [/srodtytul]

W akcie notarialnym zastrzeżono, że nabywca ma przedstawić zabezpieczenie płatności uzgodnionej w niej ceny. Sprzedający zaś, na wypadek gdyby z przyczyn leżących po jego stronie nie doszło do zawarcia umowy definitywnej, zobowiązał się do zapłaty 400 tys. zł jako kary umownej i jednocześnie w tym samym akcie notarialnym dobrowolnie poddał się egzekucji tej kwoty. Taki akt jest, po nadaniu mu przez sąd klauzuli wykonalności, podstawą do wszczęcia postępowania egzekucyjnego i ściągnięcia kwoty nim objętej przez komornika sądowego.

Do zawarcia umowy w wyznaczonym terminie nie doszło, bo Regal nie przedstawił gwarancji zapłaty ceny. Mimo to spółka ta wystąpiła do sądu o nadanie klauzuli wykonalności, a sąd, nie badając, czy warunki wskazane w akcie notarialnym zostały przez Regal spełnione, tę klauzulę nadał. Fosroc wniósł zażalenie na to postanowienie i jednocześnie powództwo przeciw egzekucyjne. Ale przed ich rozpatrzeniem Regal wszczął postępowanie egzekucyjne i komornik w lutym 2003 r. ściągnął z majątku Fosroceu i przekazał Regalowi w gotówce 400 tys. zł. Z nich m.in. została spłacona pożyczka udzielona spółce przez jej prezesa Teodora M.

[srodtytul]Kontrahent niewypłacalny[/srodtytul]

Fosroc wezwał Regal do zwrotu kwoty ściągniętej przez komornika oraz kosztów egzekucyjnych i przekształcił swe powództwo przeciwegzekucyjne w żądanie jej zapłaty. Sąd je uwzględnił. Jednak wszczęta przez Fosroc w styczniu 2004 r. egzekucja z majątku Regala okazała się bezskuteczna.

W tym stanie rzeczy Fosroc wystąpił na podstawie art. 299 kodeksu spółek handlowych przeciwko trzem członkom zarządu spółki Regal o zapłatę tego długu. Sąd I instancji uwzględnił to żądanie, a sąd II instancji wyrok ten zaakceptował.

Skargę kasacyjną wniósł tylko były prezes Regala Teodor M. Przekonywał, że w czasie jego prezesury kondycja finansowa spółki była dobra, nie było podstaw do występowania o ogłoszenie jej upadłości. Pojawiły się one, gdy przestał być prezesem. 1 lipca 2003 r., gdy złożył rezygnację z tej funkcji, przyjętą w uchwale wspólników z 7 lipca, stan aktywów spółki wynosił 140 – 160 tys. zł. Nie uciekał przez jej długami, bo na 30 września 2003 r. jej aktywa powiększyły się, jednakże były znacznie niższe niż kwota dochodzona przez Fosroc. Postanowienie sądu o uchyleniu klauzuli wykonalności nadanej aktowi notarialnemu zapadło 10 lipca 2003 r., a wyrok zasądzający bezpodstawnie ściągnięte kwoty – w styczniu 2004 r., gdy Teodor M. nie miał wpływu na bieg spraw spółki.

[srodtytul]Upadłość bezzwłocznie[/srodtytul]

SN uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia. Sędzia Józef Frąckowiak zaznaczył, że odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o. za jej dług jest oryginalną polską konstrukcją. Unormowanie zawarte w § 1 art. 299 k.s h. dawałoby wierzycielom spółki bardzo mocną pozycję, gdyby nie § 2 tego przepisu, pozwalający członkom zarządu na uwolnienie się od odpowiedzialności za jej długi w razie wykazania, że zachowali się zgodnie z prawem, tj. wystąpili na czas o ogłoszenie jej upadłości. W sprawie tej – mówił sędzia – podstawowym problemem jest ustalenie, czy w czasie, gdy Teodor M. był prezesem, powstał obowiązek zgłoszenia upadłości. W kwestii tej jest wiele niejasności. Trzeba ustalić, czy miał on prawo mniemać, że wierzytelność spółki Fosroc nie jest zagrożona, czy był obowiązek utworzenia rezerwy na jej spłatę. Jeśli sytuacja obligująca do zgłoszenia upadłości powstała, to dla uwolnienia się od odpowiedzialności za długi spółki należy niezwłocznie ją zgłosić, a nie odchodzić z niej – zaznaczył sędzia. Trzeba myśleć o wierzycielach. Nie można się bronić tym, że w czasie prezesury dwutygodniowy termin do zgłoszenia upadłości wskazany w prawie upadłościowym i naprawczym jeszcze nie minął, bo termin ten ma inne znaczenie.

[ramka][b]Odpowiedzialność osobista i solidarna[/b]