Na 10 listopada 2010 r. o godz. 9.30 został wyznaczony termin rozprawy przed Trybunałem Konstytucyjnym w Warszawie, w pełnym składzie Trybunału, w sprawie połączonych wniosków Grupy posłów na Sejm i Grupy senatorów – sygn. akt K 32/09 – dotyczącej zbadania zgodności Traktatu z Lizbony z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej. Warto zatem przyjrzeć się w tym kontekście bliżej zasadzie pierwszeństwa Unii Europejskiej (UE) w zderzeniu z polską Konstytucją.
Zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowo-unijnego jest powszechnie uznawana za jedną z naczelnych zasad Unii Europejskiej. Zgodnie z nią prawo wspólnotowo-unijne, zarówno pierwotne tzn. zawarte w traktatach jak i wtórne tzn. rozporządzenia, dyrektywy i decyzje, korzysta w razie sprzeczności z prawem krajowym z pierwszeństwa zastosowania. Należy przy tym zauważyć, że musi to być sprzeczność nie dająca się usunąć za pomocą wykładni normy krajowej w duchu prawa europejskiego. W przypadku takiej nieusuwalnej kolizji prawo wspólnotowo-unijne znajduje zastosowanie przed prawem krajowym.
[srodtytul]Podstawa prawna [/srodtytul]
Zasada pierwszeństwa nie została sformułowana w traktatach. Nie została też do nich wprowadzona w wyniku kolejnych reform. Według orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w Luksemburgu (ETS) zasada ta wynika bezpośrednio ze szczególnej natury Wspólnoty Europejskiej. Gdyby normy wewnętrzne państw członkowskich mogły korzystać z pierwszeństwa przed prawem wspólnotowo-unijnym lub je modyfikować, prawo wspólnotowo-unijne utraciłoby swój szczególny charakter i zamieniło się jedynie w zbiór zaleceń od których można w każdej chwili odstąpić. To z kolei podważyłoby sens istnienia Wspólnot, obecnie także UE. Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w tej kwestii zostało zapoczątkowane wyrokiem F. Costa przeciwko ENEL w 1964 roku.
Zasadę pierwszeństwa próbowano na przestrzeni lat kilkakrotnie wprowadzić do traktatów, aby ostatecznie rozwiać wątpliwości co do jej obowiązywania. W odrzuconej w referandach w Holandii i Francji Konstytucji dla Europy znalazł się artykuł I-6 o treści: „Konstytucja i prawo przyjęte przez instytucje Unii w wykonywaniu przyznanych jej kompetencji mają pierwszeństwo przed prawem Państw Członkowskich.”