Na projekt koncepcyjny składają się zazwyczaj wstępne rzuty, przekroje lub wizualizacje obiektu budowlanego bardzo ogólne. Taki projekt określa wizję funkcjonalno-przestrzenną zagospodarowania terenu. Pomimo ogólnego charakteru projekt koncepcyjny jest bazą, bez której niemożliwe byłoby powstanie dalszych rysunków architektoniczno-budowlanych, a w konsekwencji projektowanego obiektu. Twórca projektu koncepcyjnego nadaje konstytutywne cechy obiektu budowlanego, następnie rozwijane w trakcie dalszych prac projektowych. W tym kontekście projekt koncepcyjny w wielu przypadkach to najważniejszy etap pracy twórczej projektanta, co uzasadnia objęcie go ochroną prawnoautorską.
Definicja utworu
Ustawa z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych nie wymienia projektu koncepcyjnego w katalogu utworów. Nie jest to jednak przeszkodą dla prawnoautorskiej ochrony. Ochrona taka istnieje bowiem zawsze, gdy dzieło spełnia przesłanki utworu. Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Według utrwalonego, aktualnego i trafnego stanowiska orzecznictwa: „(...) nie da się generalnie oznaczyć minimum indywidualności, które stanowiłoby wartość progową dla uzyskania ochrony w prawie autorskim i pozwalało dostatecznie bezpiecznie rozróżniać wytwory intelektualne zdatne i niezdatne do takiej ochrony. W każdym wypadku budzącym wątpliwości, tj. wtedy, gdy indywidualność badanego wytworu intelektualnego nie jest intuicyjnie oczywista, zachodzi konieczność odwołania się do ocen wartościujących" (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 29 października 1997 r., I ACa 477/97). Orzecznictwo wskazuje, że w ww. ocenach należy uwzględniać aksjologiczne uzasadnienie norm prawa autorskiego i właściwości wytworów intelektualnych poddanych ocenom wartościującym.
Czytaj także: Prawo autorskie do projektu architektonicznego: konflikt między inwestorem a architektem
W znakomitej większości projekty koncepcyjne spełniają wszelkie niezbędne przesłanki przyznania ochrony prawnoautorskiej. Najczęściej projektanci (architekci) nadają projektowanemu obiektowi cechy pochodne odpowiadające pierwotnie przedstawionej koncepcji twórczej. Pod tym względem projekt koncepcyjny zawierazdstawowe elementy twórcze mającego dopiero powsatać obiektu budowlanego, więac nieodwracalnie wyznacza cel dalszych prac projektowych.
Konsekwencje ochrony
Podstawowym skutkiem przyznania ochrony prawnoautorskiej jest konieczność uzyskania od twórcy projektu koncepcyjnego zgody na wykorzystanie projektu, wprowadzenie w nim zmian albo rozporządzenie i korzystanie z opracowania tego projektu.
Według przepisów wykonawczych część rysunkowa projektu architektoniczno-budowlanego zawiera m.in.: rzuty wszystkich charakterystycznych poziomów w zakresie niezbędnym do przedstawienia układu funkcjonalno-przestrzennego i rozwiązań architektoniczno-budowlanych; widoki elewacji oraz dachu lub przekrycia w liczbie dostatecznej do wyjaśnienia formy architektonicznej obiektu budowlanego, w tym jego wyglądu ze wszystkich widocznych stron, z naniesionym na rysunku określeniem graficznym lub opisowym charakterystycznych wyrobów wykończeniowych i kolorystyki. Projekt architektoniczno-budowlany to konkretyzacja twórczych rozwiązań pierwotnie przedstawionych w projekcie koncepcyjnym.
Wizualizacja koncepcji
Od danego przypadku zależy, czy dla przygotowania projektu architektoniczno-budowlanego wymagane będzie zezwolenie na zwielokrotnienie projektu koncepcyjnego (gdy projekt architektoniczno-budowlany zapożycza bezpośrednio części koncepcji) czy też projekt architektoniczno-budowlany będzie stanowił opracowanie projektu koncepcyjnego (gdy jest twórczym rozwinięciem koncepcji). Jeżeli jest opracowaniem, to rozporządzanie i korzystanie z tego opracowania będzie zależeć od zezwolenia twórcy projektu koncepcyjnego. Zasadniczym skutkiem ochrony prawnoautorskiej projektu koncepcyjnego jest również konieczność uwidocznienia imienia i nazwiska jego twórcy na egzemplarzach projektu architektoniczno-budowlanego.
Wizualizacja polega zwykle na trójwymiarowym odwzorowaniu koncepcji obiektu, najczęściej z wykorzystaniem techniki komputerowej. Wizualizacja może służyć wstępnemu rozeznaniu co do proporcji bryły obiektu, weryfikacji jego prawidłowego zakomponowania w przestrzeni lub po prostu jako środek promocji i reklamy danej inwestycji. Najczęściej wizualizacja koncepcji jest technicznym odwzorowaniem elementów projektu koncepcyjnego. Jeżeli przygotowywała ją osoba inną niż twórca koncepcji, wymaga to zgody twórcy projektu koncepcyjnego. Zezwolenie musi wówczas dotyczyć utrwalenia jako pola eksploatacji projektu koncepcyjnego.
Autor jest radcą prawnym i partnerem w Kancelarii Prawnej Jarzyński & Wspólnic.
Roczny dostęp do treści rp.pl za pół ceny
