Zaskoczyło mnie orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 23 czerwca (SK 32/14) uznające, że art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych jest niezgodny z konstytucją w zakresie, w jakim uprawniony do autorskich praw majątkowych może żądać od naruszającego je w sposób zawiniony trzykrotności wynagrodzenia, które byłoby należne, gdyby uprawniony udzielił zgody na korzystanie z utworu.
Wyszli przed szereg
Trybunał Konstytucyjny jak zwykle wyszedł przed szereg, gdyż trudno założyć, że mógł nie znać pytania Sądu Najwyższego z 15 maja 2015 r. (sygn. akt V CSK 41/14) skierowanego do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej o wykładnię: „Czy art. 13 dyrektywy 2004/48 WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie egzekwowania prawa własności intelektualnej może być interpretowany w ten sposób, że uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać (...), określonego z góry odszkodowania ryczałtowego, które stanowi dwukrotność lub trzykrotność stosownego wynagrodzenia (...) na podstawie art. 13 dyrektywy, zważywszy że w pkt 26 jej preambuły przewiduje się, iż celem dyrektywy nie jest wprowadzenie odszkodowań o charakterze kary". Mówiąc wprost, SN zapytał, czy na tle dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie egzekwowania prawa własności intelektualnej dopuszczalne jest wprowadzanie obowiązku stosowania odszkodowań o charakterze kary.
Konkurowanie Trybunału z Sądem Najwyższym trwa od lat. Trybunał w uzasadnieniu do wyroku z 23 czerwca 2015 r. uznał, że ustawodawca wkroczył zbyt daleko w wolność majątkową podmiotów naruszających w sposób zawiniony autorskie prawa majątkowe uprawnionych. Konkretnie, co nie należy w ogóle do jurysdykcji żadnego sądu, uznał, że odszkodowanie przewidziane w art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b w ustawie o prawie autorskim jest za wysokie.
Czyżby przywilej?
Konstytucja stwierdza, że RP jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej, a ograniczenia w korzystaniu z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego (...), albo wolności i praw innych osób (...). Własność i inne prawa majątkowe podlegają równej dla wszystkich ochronie prawnej.
A co uważa Trybunał Konstytucyjny? Autor- -twórca nie ma prawa do trzykrotności wynagrodzenia, gdy naruszenie jest zawinione przez naruszyciela jego praw. Według Trybunału takie uregulowanie w sposób nieuzasadniony uprzywilejowuje autorów. W uzasadnieniu skargi podniesiono, że art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b prawa autorskiego jest środkiem o charakterze prewencyjno-represyjnym i wprowadza do prawa autorskiego „karę cywilną" mało znaną (?) w polskim prawie.
