Tomasz Terlikowski: Śmierć konserwatywnej prawicy

Sytuacja w Polsce jest paradoksalna. Główne partie polityczne odwołują się do chrześcijaństwa i konserwatyzmu; obie przedstawiane są – nie tylko przez swoich przeciwników – jako prawicowe; obie wreszcie chętnie flirtują z Kościołem, fotografując się z biskupami (różnymi) i broniąc obecności (ostatnio to PiS) lub znaczenia (tym razem padło na PO) krzyża w przestrzeni publicznej. A jednocześnie nawet najłagodniejsze postulaty konserwatywnej opinii publicznej są niemal natychmiast odrzucane.

[srodtytul]Tematy zastępcze [/srodtytul]

Lewicy udało się wpoić politykom głównych partii głębokie przekonanie, że liczenie się z opinią Kościoła czy konserwatywnej opinii publicznej jest oszołomstwem, "prawicowym ekstremizmem" czy zajmowaniem się tematami zastępczymi, które zwyczajnie nie opłaci się politycznie. I dlatego nikt na poważnie nie dyskutuje już na temat takiej zmiany ustawy aborcyjnej, która lepiej chroniłaby życie (a przecież tego chciał zawsze tak często przywoływany przez polityków i publicystów wszystkich opcji Jan Paweł II). Nieliczni tylko mają odwagę otwarcie powiedzieć, że w Polsce powinien funkcjonować zakaz in vitro i że nikt nie może mieć prawa do posiadania dziecka za cenę istnienia innych dzieci.

Rzekomo konserwatywni i katoliccy politycy nie proponują też autentycznej, a nie tylko werbalnej polityki prorodzinnej. Nie zajmują się realnym obniżeniem obciążeń podatkowych dla rodzin z większą niż przeciętna liczbą dzieci (a to przecież ich najmocniej dotyka kryzys). I choć często opowiadają o konieczności wspierania osób pragnących posiadać liczne potomstwo, to jednocześnie od wielu już lat tolerują sytuację (znakomicie wyrażającą polską politykę natalistyczną), w której VAT na prezerwatywy wynosi 7 procent, a na wózki dziecięce (i inne rzeczy konieczne do wychowania dzieci) 22 procent.

Ale to wszystko wcale nie oznacza, że nasi politycy – z prawicowych, konserwatywnych i rzekomo chadeckich partii – nie zajmują się problemami światopoglądowymi. Zajmują się, ale tylko tymi, które podrzuca im obyczajowa lewica. I dlatego co jakiś czas jesteśmy świadkami, jak konserwatyści i katolicy (nawet tacy jak Bronisław Komorowski, którego koledzy nazywają "wzorem z Sevres katolickiego mężczyzny") obiecują refundację zabiegów in vitro z budżetu państwa (wspierani w tym przez szefową sztabu Jarosława Kaczyńskiego Joannę Kluzik-Rostkowską).

Albo zastanawiają się nad parytetami w Sejmie (jakby rzeczywiście to było największym problemem milionów kobiet w Polsce). Albo debatują, jakby tu zabrać jeszcze część uprawnień rodzicom i przekazać je urzędnikom (trzeba przyznać, że udało się nadać temu tematowi rangę sporu między PO i PiS, więc było na ten temat choć chwilę głośno).

[srodtytul]Postulaty lewicy[/srodtytul]

Lewicy udało się także skłonić prawicowców do debaty nad uprawnieniami małżeńskimi dla par jednopłciowych (w obu rzekomo prawicowych partiach są ich zwolennicy), a także stopniowo wymuszać na rządzie łagodzenie polskiej polityki w kwestii tzw. praw reprodukcyjnych (czyli prawa do aborcji).

Ten proces całkowitego wypchnięcia poza nawias realnie konserwatywnej (a w jakimś stopniu katolickiej) opinii publicznej dobiegł końca dwa lata temu. Po odejściu Marka Jurka (i części posłów o podobnych do niego poglądach) z Prawa i Sprawiedliwości, po eliminacji LPR i Prawicy Rzeczypospolitej z parlamentarnej polityki – nie ma już w naszym Sejmie realnej siły, która mogłaby choćby próbować (z mniejszym lub większym skutkiem) narzucać inną niż lewicowo-liberalną agendę tematyczną.

PiS (choć nadal są w nim, trzeba jednak przyznać, że mocno zmarginalizowani, posłowie o konserwatywnych i katolickich poglądach) nie jest tym zainteresowany. Prym wiodą w nim bowiem propaństwowcy, antykomuniści, zwolennicy silnego państwa – pozbawieni jednak silnej wrażliwości na problemy religijne czy obyczajowe.

PO, choć i w tej partii nie brakuje katolików (także o konserwatywnych, katolickich poglądach) wizerunkowo ustawia się jako partia zwolenników nowoczesności. A że w przestrzeni medialnej nowoczesność, "ciepła woda w kranach" czy "otwartość na świat" nierozłącznie powiązane są (z niejasnych powodów, bo realnych związków między tymi sprawami nie widzę) z prawami dla homoseksualistów, parytetami dla kobiet w polityce, prawami reprodukcyjnymi czy ograniczaniem władzy rodzicielskiej na rzecz państwa – to nie ma co liczyć na to, że ich opinie przebiją się przez mur strategii piarowskiej.

Nie ma też zresztą co ukrywać: obie główne partie nie muszą się zajmować tematami cywilizacyjnymi czy światopoglądowymi, bo niemal nikt od nich tego nie oczekuje. Kościół hierarchiczny od wielu już lat chowa głowę w piasek i udaje, że stanowisko polityków w kluczowych sprawach obyczajowych nie ma znaczenia dla ich oceny moralnej, a zwyczajni katolicy, głosując, zazwyczaj nie kierują się własnymi poglądami religijnymi czy moralnymi, lecz emocjami (tymi związanymi ze Smoleńskiem albo z obawami przed "dyktaturą Kaczora") czy w najlepszym razie poglądami na temat siły państwa czy konieczności reformy gospodarki.

Efekt tego jest jednak taki, że politycy mogą sobie spokojnie odpuszczać sprawy rzeczywiście ważne z punktu widzenia konserwatywnej opinii publicznej. A prawicowe z nazwy partie coraz częściej angażują się w tworzenie prawa, które odpowiada postulatom obyczajowej lewicy.

[srodtytul]Twardo stawiać sprawę[/srodtytul]

Tak się dzieje obecnie, za czasów rządów Platformy, ale trudno oczekiwać, że inaczej byłoby, gdyby do władzy powrócił PiS. Oczywiście do liberalnych światopoglądowo postulatów politycy z partii Jarosława Kaczyńskiego podchodzili zawsze ostrożniej niż działacze PO. Jednak spór o zmianę konstytucji z 2007 roku pokazał, że zarówno liderzy Prawa i Sprawiedliwości, jak i większość polityków z drugiego szeregu nie są zainteresowani realizacją postulatów konserwatystów. Tym bardziej że – jak słusznie wskazują Piotr Skwieciński czy Joanna Lichocka – unikanie takich tematów może się PiS opłacić.

Jedyną szansą dla konserwatystów obyczajowych, zwolenników praw rodziców, realnej, a nie werbalnej polityki prorodzinnej czy lepszej ochrony życia, jest zatem otwarte i mocne stawianie tych tematów w przestrzeni publicznej i rozliczanie z nich polityków. Trzeba wreszcie zacząć się domagać, za pomocą publicznych przesłuchań, marszów, zgłaszanych projektów ustaw (tak jak zrobiła to inicjatywa Contra In Vitro) realizacji innej niż lewicowa agendy tematycznej. A gdy przychodzi czas wyborów, realnie odmawiać wsparcia tym wszystkim, którzy albo są przeciwni konserwatywnym wartościom, albo nie robią nic, by je realizować.

Tylko w ten sposób można powstrzymać proces "odkonserwatywniania" prawicy i nie dopuścić do sytuacji, w której PiS stanie się czymś w typie brytyjskiej Partii Konserwatywnej (jej politycy maszerowali w EuroPride) czy hiszpańskiej Partii Ludowej (jej przedstawiciele godzili się na zabijanie nienarodzonych czy przyznawali homoseksualistom uprawnienia małżeństw).