Klęska PR Donalda Tuska - Krzemiński

Istotnie, trudno sobie wyobrazić gorszy początek rządu, zorganizowanego po raz drugi przez zwycięską partię i zwycięskiego premiera. Jak w soczewce zobaczyć tu można zarówno pewne trwalsze cechy Platformy Obywatelskiej i stylu rządzenia Donalda Tuska, jak i splot różnych, polskich czynników. Klęska rządu w oczach krytycznej opinii publicznej dotyczy sprawy niezwykle istotnej, a zaniedbywanej także w poprzedniej kadencji: komunikowania się ze społeczeństwem.

Premier po raz drugi dobrał sobie rząd zarówno partyjny, jak i bynajmniej – poza nielicznymi, znaczącymi wyjątkami – nie złożony z wybitnych osobistości

Polityczno – administracyjne komunikowanie się społeczne zakłada dwie, dość ściśle ze sobą powiązane sprawy: informowania, ale zarazem i przekonywania do swych planów i decyzji społeczeństwa przez rządzących. Jednak już sama informacja jest sprawą ważną – zwłaszcza, gdy dotyczy istotnych zagadnień, takich, które poruszają szerokie kręgi obywateli.

1.

Jak wiadomo, opozycja i wielu dziennikarzy dawno już ukuło porzekadło o „PR-owskich talentach Tuska i PO". Obecnie, najwyraźniej, porzekadło nijak się nie sprawdza, chyba – że dotyczyło bardzo specyficznej formy działań propagandowych. Klęska komunikacyjna rządu pokazuje, że nie może być dobrej informacji i jednoznacznego przekonywania do rozwiązań rządowych w ekipie, w której nie tylko każdy myśli sobie co innego, ale co innego mówi, a w dodatku – tak naprawdę – nikt nie czuje się odpowiedzialny za to, aby informację przekazać, przedstawić argumenty za nią przemawiające i stworzyć formy debaty publicznej.

W dramatycznej sytuacji, związanej z podpisaniem umowy ACTA z opóźnieniem pojawił się minister Boni – bo to on bardzo często w poprzedniej kadencji był jedynym przedstawicielem rządu, który właśnie brał na siebie zadanie przekazywania pogłębionej informacji o decyzjach rządowych oraz przedstawiania argumentów, które za nimi stoją. Od dawna bowiem nie działa we właściwy sposób centrum rządowej informacji i całe Biuro Prasowe, które pewnie powinno się teraz nazywać Biurem Medialnym, albo zgoła Biurem Komunikacji Społecznej.

Instytucja rzecznika rządu podupadała od dłuższego czasu – rząd Tuska odziedziczył złą w tej dziedzinie tradycję. Elity partyjne bowiem czy to za czasu rządów Millera, czy też Kaczyńskiego były na tyle znaczące i elokwentne, że zepchnęły w cień rzecznika rządu. Zresztą ówcześni premierzy i ich ministrowie – przynajmniej niektórzy – robili taki rejwach informacyjno-propagandowy, że istotnie rzecznik nie był może szczególnie potrzebny.

Ale obecnie, w sytuacji, gdy podejmowane są ważne i brzemienne w skutkach decyzje rządowe i parlamentarne okazuje się, że informacja i perswazja – co tu dużo mówić – to sprawa zasadnicza. Także politycznie i merytorycznie.

Tymczasem zarówno PO jak i sam premier wpadli w pewną pułapkę. Nawet, rzec można, podwójną. Po pierwsze, symptomy niesprawności komunikacyjnej ekipy rządowej i partyjnej dawały o sobie znać wcześniej. Także – choćby w kampanii wyborczej. Strategia działań kampanijnych, wprowadzona w życie przez sejmowy Komitet Wyborczy PO była tak nieudolna, że groziła klęską wyborczą.

Zapobiegło jej aktywne włączenie się Premiera Tuska w kampanię. Ostatecznie określiło to jego rolę jako głównego, jeśli nie jedynego, przedstawiciela i partii, i rządu. W samym PO zdecydowanie brakuje osób, które tak naprawdę miałyby siłę perswazyjną – zwłaszcza taką, która skłaniałaby ludzi do zrozumienia i akceptacji różnych rozwiązań, proponowanych przez rząd i zgłaszanych przez posłów. Ciężar reprezentowania i prezentowania spada zawsze i nieodmiennie na Donalda Tuska.

W efekcie musi to prowadzić prędzej czy później do znaczących „wpadek". Tym bardziej, że działacze partyjni, ale też i przedstawiciele rządzącej ekipy tak są zajęci wzajemnymi przepychankami, targami i konkurencją o zakres władzy oraz dogodne dla siebie i dla „swoich" stanowiska, że zapominają o odpowiedzialności za polityczne działania. Bo, koniec końców, wszystko ochroni charyzmatyczny i mający duży osobisty dar rozmawiania z ludźmi Donald Tusk...

A ponieważ premier po raz drugi dobrał sobie rząd zarówno partyjny, jak i bynajmniej – poza nielicznymi, znaczącymi wyjątkami – nie złożony z wybitnych osobistości, wobec tego, istotnie, gdy nie ma dobrej służby informacyjnej sam musi bez przerwy i w każdej sprawie zabierać głos i przekonywać, że cała partia, rząd i on sam chce samych dobrych rzeczy dla wszystkich Polaków... Trudno nie zauważyć, że jest to droga do dewaluacji znaczenia jego wypowiedzi i publicznych występów.

Po drugie, zwłaszcza poprzednia kadencja ukształtowała bardzo specyficzny styl komunikacji politycznej ze względu na język i działania opozycji. Chodzi o tę główną, pisowską opozycję. Zapewne do tej kwestii sprowadza się porzekadło o „PRowskich talentach". Różne, czasem bardzo pomysłowe a proste posunięcia prowadziły do zwycięstw w tych politycznych potyczkach.

Istotnie, wojna słowna i symboliczna między PO i rządem a PiSem stanowiła zasadniczą treść komunikacji PO i Tuska z obywatelami przez wiele, wiele miesięcy. Kampania wyborcza, paradoksalnie, w pewnym sensie przełamała poprzedni styl, ale pozostały nawyki i odpowiednio wyszkoleni aktorzy medialni. Na pewno PO ma swoich dzielnych bojowników w potyczkach z PiSem, albo i inną opozycją na czele z nieocenionym posłem Niesiołowskim.

Ale okazało się, że bojowy styl, świetnie pasujący do polemik z posłem Błaszczakiem, czy Macierewiczem, nie mówiąc o samym prezesie Kaczyńskiem, nijak nie pasuje do rozmowy, choćby, z młodzieżą, protestującą przeciw ACTA. Styl komunikacji, ukształtowany w wojnie PO z PiSem okazuje się prowadzić na manowce w nowej sytuacji komunikacyjnej i wobec nowych potrzeb porozumienia z opinią publiczną.

2.

Z powyższych rozważań wynika, że instytucjonalnie rząd i premier słabo są przygotowani do dialogu i przekonywania obywateli do swych decyzji. Stoi za tym słabość służb informacyjnych rządu. Ale też i samej partii rządzącej. A w dodatku przedstawiciele ekipy parlamentarno – rządowej mają nawyki, które wcale nie są przydatne w sytuacji, kiedy ludzi trzeba o czymś dobrze informować i przekonywać do czasem ciężkich decyzji. Wszyscy bowiem nabrali wprawy w osobliwej komunikacji społecznej, opartej na słowno-symbolicznej walce z agresywną opozycją, głównie reprezentowaną przez PiS.

Obawiam się jednak, że nie tylko styl, ale treści Pisowskiej krytyki przeciwników politycznych odegrały pewną rolę w trudnościach komunikacji rządu z obywatelami. Nieprzygotowanie i wyraźne zlekceważenie potrzeby informowania i rozmawiania z obywatelami to jedna sprawa, ale siła i radykalizm protestów – to następna i na pewno bardzo zaskakująca kwestia. Sądzę, że była zaskoczona nawet opozycja, choć natychmiast skorzystała z okazji. Bez względu na zajmowane przedtem stanowisko w obradach sejmowych – protesty wsparła.

Trzeba zauważyć, iż protesty – zwłaszcza przeciwko ACTA, ale także dotyczące, w skrócie mówiąc, „ustawy lekowej"- przybierały bardzo ostry ton, zgoła dramatyczny, na ogół nie do końca adekwatny do rzeczywistej treści regulacji. Chwilami miałem wrażenie, jakby powracał styl protestowania przeciw rządom partyjnym w późnym PRL, a więc protestowania przeciwko władzom państwa, którego większość obywateli na pewno nie uznawała za swoje. I oto teraz okazuje się, jakbyśmy dalej jako obywatele tak protestowali przeciwko rządowi, jakby to nie było nasze państwo, wybrany przez nas rząd, parlament itd.

W dużym stopniu jestem skłonny za ten stan nie identyfikowania się obywateli z własnym państwem obarczać odpowiedzialnością opozycję. Sądzę, że widać tu destrukcyjne efekty roboty propagandowej, dokonanej przez aktorów politycznych, takich jak PiS, czy media o. Rydzyka. Wszakże od czasu wprowadzania w życie hasła „IV RP" aż po obecne, kolejne, straszliwe a groźne nonsensy Macierewicza na temat katastrofy smoleńskiej mamy do czynienia właściwie z delegitymizacją własnego państwa.

Najpierw mieliśmy obraz III RP jako dzieła zdrajców narodowych i postkomunistów, czyli właściwie komunistów, spadkobierców PRL. Potem w publiczny sposób PiS wraz z Jarosławem Kaczyńskim nie chciał uznać demokratycznego wyboru prezydenta, a tłumek jego zwolenników pod Pałacem Prezydenckim na warszawskim Krakowskim Przedmieściu śpiewał do Boga, aby raczył mu wrócić... wolną Polskę. Jakbyśmy byli w środku ponurych lat stanu wojennego...

Teraz ciągle mamy sytuację, w której prezes Kaczyński nigdy nie używa zwykłego zwrotu „premier Tusk", tylko mówi Tusk, albo Donald Tusk. Najważniejsze osoby w państwie traktowane są tak, jakby były jakimiś uzurpatorami. 11 listopada, transmitując oficjalne uroczystości państwowe Telewizja Trwam nie pokazała ani razu Prezydenta RP! Nie, przepraszam: pokazano go raz, od tyłu. Kampania o Rydzyka przeciwko decyzji KRRiT w sprawie multipleksu posługuje się takimi hasłami, jakby byliśmy w środku wojny z obcym państwem. Najwyraźniej, stanowi to przykład dla szerokich rzesz i ma swe społeczne skutki.

Powyższe uwagi wcale nie mają „rozgrzeszać" rządu i całego PO z niedostatków w poważnym traktowaniu obowiązku informowania obywateli, przekonywania ich do proponowanych rozwiązań i debatowania z nimi. Zwłaszcza wtedy, gdy losy państwa i przyszłość nas wszystkich jako społeczeństwa wchodzi w grę. Ale błędy czy potknięcia rządu to jedna strona medalu – drugą stroną jest postawa obywateli, zwłaszcza wtedy, kiedy podejmują protesty.

Całkiem zasadnie mają do tego prawo, jednak niepokojący jest fakt, jak dalece protesty przyjmują taką formę i taki ton, jakby zapominano o tym, że koniec końców jest to nasze własne niepodległe państwo. Niepokojący jest radykalizm tych wystąpień, ich dość bezwzględny i anarchistyczny ton. Stwarza to nowe wyzwanie wobec całej politycznej elity – bo taki typ protestów jest mało konstruktywny.