Ludovic Subran: Czy Niemcy mogą przeprowadzić reformy strukturalne

Niemcy są jedynym dużym krajem na świecie, którego gospodarka skurczy się w 2023 r. Istnieje jednak realne ryzyko, że spowolnienie nie jest zjawiskiem przejściowym. I że wskazuje na zmianę fundamentalnych perspektyw kraju w długim terminie.

Dla własnego dobra Niemiec, a także dla dobra reszty Europy, można mieć tylko nadzieję, że decydenci będą teraz działać z determinacją. Powinni oni postrzegać ten kryzys jako okazję do zajęcia się w końcu długą listą wyzwań strukturalnych, które narosły w ciągu ostatnich dwóch dekad.

Jest gorzej niż w czasie pandemii

Jak wynika z ankiety Allianz Pulse 2023, jej niemieccy uczestnicy oceniają obecną sytuację gospodarczą jako gorszą nawet niż podczas szczytu pandemii Covid-19 w 2020 r. czy po inwazji Rosji na Ukrainę w 2022 r. Dopiero z pewnym opóźnieniem uświadamiamy sobie, że geoekonomiczne ramy zmieniają się obecnie na niekorzyść Niemiec.

Ostatnie inicjatywy polityczne rządu mogą doprowadzić do niewielkiego przyspieszenia wzrostu, ale nie wystarczą, aby w niezbędnym stopniu zrestrukturyzować gospodarkę wielkości Niemiec. Kraj musi szybko przejść od zarządzania przeszłymi nieoptymalnymi wyborami politycznymi do głębokich reform.

Bardzo długa lista rzeczy do zrobienia

Restrukturyzując swoją gospodarkę, Niemcy stoją w obliczu ostrej wspinaczki pod górę. Mają wiele do rzeczy do załatwienia, w tym niedobory siły roboczej, wysokie koszty energii wynikające z błędnych decyzji politycznych w przeszłości, wysokie obciążenia regulacyjne i podatkowe, powolny proces cyfryzacji i – co być może najbardziej niepokojące – niepewność polityczną.

Jednym z kluczowych obszarów reform jest polityka energetyczna. Firmy zaczynają uciekać z Niemiec do lokalizacji z tańszą energią. Trend ten w znacznym stopniu obejmuje firmy „klasy średniej”, które stanowią kręgosłup gospodarczy kraju. Aby go zatrzymać, Niemcy potrzebują niższych cen energii.

Należy to osiągnąć przede wszystkim poprzez zwiększenie jej krajowej produkcji. Rząd musi zatem zrobić coś więcej, niż tylko nadać priorytet szybszym procedurom planowania i zatwierdzania.

Pomimo rozmów o rozszerzeniu rozwiązań dotyczących zielonej energii, m.in. modernizacji sieci elektroenergetycznej czy ustawy o przyspieszeniu wodorowym i innych, pojawiają się poważne pytania dotyczące cen, terminów i wystarczającej ilości odnawialnych źródeł energii. Wszystko to przekłada się na dużą niepewność dla firm.

Poza polityką energetyczną Niemcy muszą pilnie podjąć konkretne kroki, aby stać się miejscem innowacji, inwestycji i tworzenia miejsc pracy o wysokiej wartości dodanej. Zamiast polegać na dotacjach jako preferowanej, ale bardzo nieoptymalnej metodzie wspierania transformacji gospodarki, decydenci polityczni muszą podjąć od dawna spóźniony skok mentalny i przekonać się do nadania priorytetu budowie podstaw produktywnych inwestycji prywatnych.

Odchudzone państwo oznacza uproszczenie przepisów, zmniejszenie biurokracji i wzmocnienie zdolności administracyjnych tam, gdzie to niezbędne, a także znacznie większą wiarę w produktywną siłę cyfryzacji.

Pora na rozbudowę sektora usług

Rozbudowa sektora usług to kolejna droga pobudzenia niemieckiej gospodarki w dłuższej perspektywie. To postulat, który został podniesiony przez wybitnych niemieckich ekonomistów co najmniej dwie dekady temu. Od tego czasu niewiele się zmieniło.