Jak zaoszczędzić 55 mld euro rocznie

Europejczycy uważają, że UE dobrze sobie radzi z ochroną środowiska, ale powinna podejmować więcej działań jej w tym zakresie i mieć większe uprawnienia. Obywatele rozumieją, że przepisy, które nie są rzetelnie wdrażane, niewiele znaczą.

Niedawno Komisja Europejska przyjęła drugi przegląd realizacji zadań z ochrony środowiska (EIR). Ma on egzekwować pełne i rzetelne wdrażania przepisów. Jest owocem dwóch lat analiz, dialogu i współpracy. To zwięzłe i obiektywne spojrzenie na to, co w polityce środowiskowej się sprawdza, a co wymaga dalszych działań.

W całej UE politycy, przedstawiciele biznesu i społeczeństwo popiera nasz apel o zintensyfikowanie działań na rzecz zrównoważonego rozwoju. Udało nam się osiągnąć znaczny postęp w przejściu do gospodarki obiegowej, w której wytwarzane produkty mogą być wykorzystane ponownie, naprawione lub poddane recyklingowi. Kiedy cztery lata temu zostałem komisarzem, chciałem by ambitna strategia dotycząca tworzyw sztucznych i zakaz stosowania wytwarzanych z nich produktów jednorazowego użytku stały się wykonalne. Byłem jednak sceptyczny co do szybkiego terminu, ale udało nam się te zamierzenia zrealizować. Powinienem był bardziej wierzyć w nasze możliwości i wsparcie z Państwa strony.

Jednak nie we wszystkich dziedzinach nasza polityka działa tak dobrze, jak mogłaby. Właśnie dlatego potrzebujemy przeglądu. Kładzie on fundament pod lepsze wdrożenie przepisów, w ścisłej współpracy partnerskiej z państwami członkowskimi.

Pomagamy również władzom państw członkowskich w nawiązywaniu kontaktów, co przynosi rezultaty. W 2018 r. przeprowadzono 19 projektów wymiany wiedzy eksperckiej, w 2019 zrealizowanych zostanie co najmniej 20 kolejnych.

Każdy kraj ma własne osiągnięcia i problemy. 28 raportów krajowych wskazuje kwestie, w których udało się uzyskać zadowalający postęp, oraz wymagające poprawy. Raporty obejmują priorytetowe działania dla każdego kraju, w tym Polski. Większość koncentruje się wokół jakości powietrza i wody, zarządzania odpadami i ochrony przyrody. Te kwestie mają dla Państwa największe znaczenie.

Do najistotniejszych ustaleń należy to, że zapobieganie powstawaniu odpadów pozostaje ważnym wyzwaniem dla wszystkich państw. Dziewięć krajów jest na dobrej drodze do realizacji celu, a pięciu udało się już osiągnąć cel w postaci recyklingu na poziomie 50 proc.

14 krajom, w tym Polsce, grozi jednak niezrealizowanie celu. Polska poczyniła znaczne postępy w planowania infrastruktury zarządzania odpadami, natomiast rozporządzenie określające krajowe przepisy dotyczące oddzielnego odbioru odpadów z gospodarstw domowych może poprawić jakość materiałów z recyklingu i ich wartość ekonomiczną.

Jeśli chodzi o jakość powietrza, 17 państw nadal boryka się z problemem wysokiego stężenia dwutlenku azotu, natomiast 15 musi ograniczyć emisje pyłu zawieszonego, zarówno PM10, jak i PM2,5, by dostosować się do unijnych norm. W Polsce zanieczyszczenie powietrza jest poważnym problemem, powodującym wiele przedwczesnych zgonów. Polska musi przyspieszyć proces przyłączania mieszkań do sieci ciepłowniczych i zastępowania węgla czystymi źródłami energii.

W przypadku ochrony przyrody, większość państw członkowskich musi zintensyfikować wysiłki na rzecz ukończenia tworzenia sieci Natura 2000 i właściwego zarządzania nią. Polska poczyniła pewne postępy w opracowaniu planów zarządzania obszarami Natura 2000, nadal jednak są problemy z zarządzaniem tymi, które pokrywają się z nadleśnictwami. Główne zagrożenia dla bioróżnorodności to szybko rozwijająca się infrastruktura, w tym drogowa, regulacja koryt rzek na potrzeby żeglugi i ochrony przeciwpowodziowej oraz intensywna uprawa roli.

Dwie trzecie naszych państw członkowskich nadal ma problemy z oczyszczaniem ścieków komunalnych. Pomimo trwających dużych inwestycji w infrastrukturę budowlaną, co obejmuje też projekty współfinansowane przez UE, Polsce nie udało się zrealizować przewidzianych prawem celów dotyczących oczyszczania ścieków. W ponad 1000 miast i wsi wymagane są dalsze inwestycje w sieć kanalizacyjną i oczyszczalnie.