Czy bitwa o Kompanię Węglową faktycznie się skończyła?

Czasu jest niewiele. Jak przekonuje rząd, zaniechanie działań restrukturyzacyjnych doprowadzi do upadku Kompanii Węglowej (KW) w ciągu zaledwie jednego miesiąca. Na nic więc się zdały ubiegłoroczne wysiłki rządu i upór, by za wszelką cenę ratować wszystkie kopalnie i ocalić przed utratą pracy całą brać górniczą. Cała para poszła w gwizdek, bo i tak stało się to, co się miało stać – trwale nierentowne kopalnie zostaną zamknięte.

Okazuje się, że w najgorszych zakładach KW w 2014 r. strata na sprzedaży węgla sięgała od 3,15 do 14,23 zł na gigadżul energii zawartej w każdej tonie węgla. Niektóre kopalnie od lat nie przynosiły zysków. Nie wiem, czy istnieje  inna branża, w której władze z uporem prowadzą działalność w obszarach przynoszących straty, bez ryzyka oskarżenia o działanie na szkodę spółki.

Kompania już nieraz znajdowała się pod ścianą. Do tej pory pomagały jednak zastrzyki gotówki – czy to w postaci 1,5 mld zł od Jastrzębskiej Spółki Węglowej za przejęcie kopalni Knurów-Szczygłowice, czy w formie przedpłat za węgiel płaconych przez spółki energetyczne.

Teraz, gdy wyczerpały się możliwości dofinansowania działalności KW, przyszedł czas na odważne decyzje. Choć oczywiście samo zamknięcie czterech nierentownych zakładów problemu nie rozwiąże.

Na papierze plan restrukturyzacji KW wygląda naprawdę dobrze. Dzięki odcięciu najsłabszych ogniw roczna strata KW na sprzedaży węgla zmniejszy się z 1,15 mld zł do 255 mln zł. Natomiast roczne wydobycie w spółce skurczy się z 28,8 mln ton do 22,3 mln ton. Nawet 6 tys. z 10,5 tys. pracowników likwidowanych kopalń ma znaleźć zatrudnienie w innych zakładach.

W ostatnich trzech latach w cztery przeznaczone dziś do likwidacji kopalnie zainwestowano 700 mln zł

Nowa spółka – następca KW, którego udziały obejmie państwowy Węglokoks – skupi się na inwestowaniu w te aktywa wydobywcze, które rokują najlepiej. Szacuje się, że tylko w ostatnich trzech latach w cztery przeznaczone dziś do likwidacji kopalnie zainwestowano 700 mln zł. Z perspektywy czasu można uznać, że były to pieniądze wyrzucone w błoto.

Dużo większym wyzwaniem niż przeniesienie nierentownych aktywów do Spółki Restrukturyzacji Kopalń, która wbrew pozorom nie zajmuje się restrukturyzacją, ale likwidacją zakładów wydobywczych, będzie wprowadzenie zmian w prawie i w układach zbiorowych funkcjonujących w Kompanii (spór może dotyczyć nawet kwestii zasadniczych: czy takie układy w ogóle w KW obowiązują). Bez tego nie uda się ani wprowadzić sześciodniowego tygodnia pracy, ani uprościć wynagrodzeń pracowników i uzależnić płac od wyników finansowych firmy.

Gdyby to było takie proste, zarządy spółek węglowych już dawno wprowadziłyby takie zmiany. A bez tego, jak deklaruje sam rząd, nie będzie w „zdrowiejących" kopalniach miejsca na przyjęcie załogi z wygaszanych zakładów.

Co więcej, te lepsze kopalnie pogrążą się w kłopotach, bo na znaczące odbicie cen węgla w najbliższych latach nie ma co liczyć i cięcia kosztów w kopalniach są już po prostu konieczne. Tylko w ostatnim dziesięcioleciu koszty w polskich zakładach wydobywczych wzrosły niemal dwukrotnie – do 309 zł na tonę węgla, podczas gdy przychody jednostkowe sektora sięgnęły w 2014 r. 279 zł na tonę.

Miejmy nadzieję, że po tej burzy, która przetacza się właśnie przez Śląsk, pozostanie nowy, zdrowy podmiot, zabezpieczający dostawy węgla dla polskich elektrowni i gwarantujący tanie, dobre paliwo odbiorcom indywidualnym.