Na ochronę środowisko wciąż patrzymy niechętnie

– Postrzeganie ochrony środowiska jako utrudnienia jest błędem. Trzeba na nią spojrzeć przez pryzmat gospodarki i zdrowia obywateli – uważa Małgorzata Skucha, prezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW).

I wskazuje, że troszcząc się o środowisko, możemy się też zatroszczyć o własne portfele, rozwijając rozproszone źródła energii i promując efektywność energetyczną. – To także potężny rynek pracy – mówi Skucha.

O tym, jak inwestować unijne euro z pożytkiem dla środowiska, dyskutowali przedstawiciele administracji publicznej i eksperci podczas debaty zorganizowanej przez Green Cross Poland i „Rzeczpospolitą".

Co się udało

Jej uczestnicy starali się ocenić skutki środowiskowe wykorzystania dotacji z lat 2007–2013. Zdaniem Małgorzaty Wierzbickiej, dyrektor Departamentu Programów Infrastrukturalnych w Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju (MIR), środki spożytkowano dobrze także z punktu widzenia środowiska. – Dużo zrobiliśmy w transporcie w aglomeracjach, a to ważne dla środowiska. Zrealizowano też wiele projektów zapewniających bezpieczeństwo energetyczne, w tym sieci gazowe. Wbrew pozorom wiele udało się zrobić na kolei – wyliczała Wierzbicka.

– Są też sukcesy w gospodarce wodno-ściekowej, w tym kilkadziesiąt potężnych inwestycji. Wypełniamy wymogi unijnej dyrektywy ściekowej, jeśli idzie o sieć wodno-kanalizacyjną w dużych miastach – wtórowała Skucha.

Nie bez znaczenia dla środowiska jest też rozrastająca się sieć drogowa. Jak jednak zapewnia Monika Milwicz, wicedyrektor Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA), modernizacja i budowa nowych dróg nie odbywają się ze szkodą dla natury.

– O ile jeszcze pieniądze z programu ISPA były traktowane przez Komisję Europejską z lekkim przymrużeniem oka, o tyle od 2004 r. działamy w bardzo wymagającej rzeczywistości – mówiła. Jak tłumaczyła, żadnemu projektowi nie przyznano dofinansowania bez spełnienia wymagań środowiskowych.

– Duża część kosztów prowadzonych przez nas inwestycji to skutki zabezpieczenia zwierząt. Jednak lekcję dotyczącą wymogów środowiskowych dawno i starannie odrobiliśmy, co zaprocentowało w latach 2007–2013. Teraz mamy się czym pochwalić. Wystarczy spojrzeć na mapę dróg z lat 2006–2007 i z końca 2014 r. – mówiła Milwicz.

Odpadowe zagrożenia

Mniej pozytywnie efekty środowiskowe wykorzystania dotacji oceniają eksperci, choć i oni przyznają, że nie jest źle.

– W gospodarce odpadami jest postęp, choć może jeszcze nie tak widoczny – mówił Dariusz Matlak, prezes Polskiej Izby Gospodarki Odpadami (PIGO). Przyznał, że w ostatnich latach powstała prawie cała infrastruktura w gospodarce odpadami komunalnymi.

– Mamy też ważny projekt spalarni w Poznaniu budowanej w partnerstwie publiczno-prywatnym (ppp). To przełamanie fatum nad ppp i dowód, że da się inwestować nawet w formule hybrydowej (ppp z udziałem środków UE) – mówił Matlak.

Zwrócił jednak uwagę, że jest to tylko jedna z sześciu spalarni finansowanych dotacjami z UE i wyraził dwie obawy: czy wszystkie te inwestycje uda się zakończyć w terminie oraz czy nie powstanie zbyt dużo takich zakładów.

– W kolejce czeka kilka innych spalarni. Powstało też sporo instalacji do mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów. Ich moce przetwórcze zaczynają przekraczać ilość odpadów – tłumaczył prezes PIGO.

Gaz a bezpieczeństwo

Negatywną ocenę dotowanych inwestycji gazowych przedstawił Andrzej Szcześniak, ekspert rynku paliw i energii. Jego zdaniem na projekty w sektorze gazowym są przeznaczane bardzo małe środki, jeśli wziąć pod uwagę całość unijnego wsparcia.

– Do tego są one niedopasowane do naszej struktury, choć akurat gazoport w Świnoujściu mocno zasilono dotacją. Nie wiem, czy nie za mocno – mówił ekspert.

Jego zdaniem gazoport nie pasuje do wspólnego rynku europejskiego i nie wytrzymuje kalkulacji ekonomicznej. – Także budowa magazynów gazowych to sprawa polityczna. Unijne euro wydano źle, bo magazynów mamy za dużo. Te inwestycje pochłonęły sporo pieniędzy ze względu na bezpieczeństwo – mówił Szcześniak.

Ripostując, Wierzbicka przypomniała, że Bruksela zaakceptowała zarówno ten projekt, jak i wszystkie inne powyżej 25 mln euro. – Na sieć gazową będą też spore pieniądze w latach 2014–2020, co jest związane z dywersyfikacją kierunków dostaw gazu. Gaz jest konsumowany głównie przez przemysł, a infrastruktury elektroenergetycznej i gazowej brakuje głównie w Polsce Wschodniej – tłumaczyła przedstawicielka MIR.