Inwestora, który odwleka rozbiórkę w nieskończoność, nadzór ma prawo przymusić do niej grzywną. Może też zlecić wykonanie rozbiórki, a jej kosztami obciążyć inwestora. Wtedy wydaje postanowienie o wpłacie zaliczki na poczet wykonania zastępczego. Powiatowy inspektor nadzoru budowlanego musi jednak uzasadnić, dlaczego nałożył grzywnę w takiej, a nie innej wysokości.

W projekcie kodeksu urbanistyczno-budowlanego pojawiła się propozycja abolicji starych samowoli budowlanych. Chodzi o te popełnione co najmniej przed dziesięciu laty. Proponuje się, by po upływie tego okresu powiatowy nadzór budowlany nie ścigał z tytułu samowoli. Autorzy projektu wyszli bowiem z założenia, że po latach nie ma sensu tego robić, skoro budynek stoi i nikomu nie zawalił się na głowę. Oczywiście z wyjątkiem tych sytuacji, gdy to, co wybudował, zagraża życiu lub zdrowiu.

Ile z tego, co buduje się w Polsce, jest samowolą budowlaną? Tego nie wie nikt. Ze statystyki głównego inspektora nadzoru budowlanego wynika jednak, że co roku ujawnianych jest co najmniej kilka tysięcy nielegalnie postawionych budynków. Z tytułu samowoli budowlanej w 2017 r .wydano 2181 nakazów rozbiórki obiektów. W porównaniu z 2016 r., gdy wydano ich 2603, jest to mniej o 422 nakazy (16,2 proc.), a do 2015 r., kiedy wydano 3076 nakazów, jest to spadek o 895 (29,1 proc.). ©?