Jedna z kategorii niedozwolonych klauzul umownych odnosi się do osób trzecich, które miałyby zostać przyjęte przez seniora na mieszkanie. Niedozwolone postanowienia umowne zobowiązywały w tym przypadku dożywotnika do przedłożenia funduszowi oświadczenia osoby trzeciej o poddaniu się egzekucji w trybie art. 777 § 1 pkt 4 k.p.c. w określonym terminie, pod rygorem zapłaty kary umownej.
Mimo że takie zobowiązanie jest możliwe w świetle przepisu art. 391 zd. 1 k.c., to zdaniem prezesa UOKiK nie jest to dopuszczalne w odniesieniu do osób wymienionych w przepisie art. 301 § 1 k.c. Powyższy przepis stanowi, że mający służebność mieszkania może przyjąć na mieszkanie małżonka i dzieci małoletnie. Inne osoby może przyjąć tylko wtedy, gdy są przez niego utrzymywane albo potrzebne do prowadzenia gospodarstwa domowego. Jest to zatem uprawnienie przyznane przez powszechnie obowiązujące prawo. Żądania przedłożenia takiego oświadczenia nie można więc wymagać od osób wymienionych w przepisie art. 301 § 1 k.c. i w konsekwencji postanowienia umowne powinny to jasno precyzować.
Za niedozwolone zatem zostały uznane również postanowienia, które w każdej sytuacji wymagały zgody funduszu na zamieszkanie z dożywotnikiem osób trzecich, nawet tych, o których mówi przepis art. 301 § 1 k.c. UOKiK zakwestionował również postanowienia, z których wynika, że w razie zwłoki funduszu w płatności co najmniej jednej raty świadczenia pieniężnego, przekraczającej 31 dni, dożywotnikowi przysługiwało będzie prawo żądania rozwiązania umowy i zwrotnego przeniesienia na niego prawa własności, co będzie stanowiło wyjątkowy przypadek w rozumieniu przepisu art. 913 § 2 k.c. Taki zapis sformułowany był w odniesieniu do postanowienia umownego stanowiącego, że fundusz w przypadku braku zwrotnego przeniesienia prawa własności zobowiązuje się zapłacić określoną karę umowną. I to właśnie wzbudziło zastrzeżenia prezesa UOKiK.
Dlaczego?
Bo dożywotnik, który będzie się sugerował treścią umowy, przyznającą mu odpowiednią karę umowną, może nie skorzystać z uprawnień ustawowych i nie doprowadzić do zwrotnego przeniesienia na jego rzecz własności nieruchomości.
A jakie postanowienia umowne są korzystne z punktu widzenia dożywotnika?