Drewniana odpowiedź na wyzwania zielonego budownictwa

Pracownia Ambient otrzymała tegoroczną nagrodę Real Estate Impactor w kategorii „Inicjatywa wnosząca nową jakość” za projekt pierwszego drewnianego biurowca w Warszawie. Będzie on wchodzić w skład kompleksu Poleczki Park na Ursynowie, którego inwestorem jest UBM Development. Wcześniejsze budynki tej inwestycji były stawiane w tradycyjnej technologii. Czyją inicjatywą było to, by kolejny zbudować z drewna?

Inwestor obiektu, UBM Development jest firmą, która ma już na swoim koncie kilka zrealizowanych projektów w technologii drewnianej, takich jak zespół domów wielorodzinnych w Wiedniu czy ośmiokondygnacyjny budynek biurowy Timber Pioneer we Frankfurcie. Planuje także realizować kolejne obiekty z użyciem drewna.

Ambient jest natomiast firmą, która jako jedna z pierwszych w Polsce projektuje budynki drewniane wychodząc poza skalę zabudowy jednorodzinnej. Użycie drewna wpisujemy w szerszy kontekst projektowania obiektów, które odpowiadają na wyzwania związane z kryzysem klimatycznym, starając się jednocześnie zapewnić wysokiej jakości rozwiązania architektoniczne. Początkowo obiekt projektowany był w konstrukcji żelbetowej, ale postanowiliśmy jednak zmierzyć się z zastosowaniem drewna. Czyli w zasadzie inicjatywa była po obu stronach.

Czytaj więcej

Nieruchomości

Nagrody Real Estate Impactor 2024 rozdane. Kto dostał statuetki „Rzeczpospolitej”?

Już po raz ósmy przyznaliśmy nagrody najważniejszym projektom i inicjatywom wpływającym na zrównoważony rozwój rynku nieruchomości i miast.

Biurowiec liczy cztery kondygnacje. Jak wysoki budynek można postawić w technologii drewnianej?

Zastrzeżenie, które należy zrobić na początek, to że mówiąc „technologia drewniana” mówimy o całej gamie rozwiązań, z których najbardziej popularnymi są drewno klejone warstwowo, klejone krzyżowo (CLT) i konstrukcja szkieletowa. W każdej z tych technologii istnieją też warianty. Budownictwo drewniane jest też dziedziną bardzo intensywnie rozwijającą się i nadal pojawiają się nowe rozwiązania.

Czyli w rzeczywistości mamy do czynienia z wieloma technologiami, które mogą występować samodzielnie, być mieszane a także współpracować z elementami żelbetowymi i stalowymi, tworząc konstrukcje hybrydowe. W różnych technologiach można więc wykonać różnej wysokości obiekty. Np. dla szkieletu za optymalne przyjmuje się budynki do czterech kondygnacji, ale w technologii drewna klejonego ze stropami z CLT lub hybrydowymi możliwa jest realizacja budynków wysokościowych.

Trzy najwyższe w tej chwili to Ascent w Milwaukee w Stanach Zjednoczonych o wysokości 86,6m, o 1,2 m niższy zrealizowany w Brummundal w Norwegii Mjøstårnet i Hoho w Wiedniu mający 84m. W fazie projektu są już obiekty znacznie wyższe. W takich budynkach stosuje się jednak najczęściej rozwiązania hybrydowe. Przykładowo w Mjøstårnet, gdzie nawet trzon zaprojektowano z drewna, ze względu na obciążenie wiatrem, dla dociążenia budynku, konieczne było wykonanie na wyższych kondygnacjach stropów żelbetowych.

Na wysokość budynków mają wpływ także przepisy budowlane, w szczególności przepisy przeciwpożarowe. O ile w większości krajów europejskich przepisy te zostały już w dużej mierze dostosowane do technologii drewnianych, o tyle w Polsce jesteśmy na początku tej drogi. W tym roku zostały wprowadzone pierwsze zmiany Warunków Technicznych bardzo nieznacznie ułatwiające projektowanie takich budynków. Polskie przepisy są też bardziej wymagające niż prawo w większości innych krajów europejskich. Projektując biurowiec w Poleczki Park uniknęliśmy odstępstwa od Warunków Technicznych, ale już same rozwiązania konstrukcyjne wymagały podejścia niestandardowego. Pod względem konstrukcji wypracowaliśmy ścieżkę dla budynku średnio-wysokiego, teoretycznie także wysokiego, ale nie oznacza to, że każdy taki budynek da się zrealizować, bo trzeba wziąć pod uwagę szereg różnych przepisów i każdy przypadek wymaga odrębnej analizy.

Jakie są największe korzyści i przewagi nad „domami z betonu”?

Dobór materiału zależy od specyfiki obiektu, ale podchodząc do tematu ogólnie, można wskazać przewagi techniczne, środowiskowe oraz wpływ na ludzi.

Stosowane współcześnie technologie drewniane to technologie prefabrykowane. Prefabrykacja wiąże się więc ze skróceniem czasu budowy, mniejszą uciążliwością dla otoczenia, przy projekcie dostosowanym do technologii, większą efektywnością użycia materiałów. Drewno jest materiałem lekkim, więc jest dobrym wyborem w przypadku nadbudowy. Budując obiekt szkieletowy, wymagany współczynnik U uzyskamy przy znacznie cieńszych ścianach niż w technologii tradycyjnej, więc przy tych samych wymiarach zewnętrznych, zyskujemy dodatkową powierzchnię wewnątrz.

Zastosowanie drewna i innych materiałów niskoemisyjnych jest także metodą na obniżenie wbudowanego śladu węglowego obiektu, bo produkcja drewna wiąże się z mniejszą emisją CO2 niż wytwarzanie stali i betonu. Do 2030 r. Europa ma zredukować emisję CO2 o 55 proc., a do 2025 r. stać się neutralna klimatycznie. Wraz ze zbliżającym się wprowadzeniem obowiązku liczenia śladu węglowego a potem wprowadzeniem maksymalnych dopuszczalnych wartości, konieczne będzie stosowanie materiałów o niskim śladzie węglowym.

Drewno jest także materiałem, z którym przebywanie sprzyja zmniejszeniu stresu, poprawie koncentracji, a nawet szybszemu zdrowieniu. To, co wcześniej mogliśmy tylko podejrzewać i oceniać bazując na czymś, co nazywamy intuicją, teraz potwierdzają liczne badania. Korzystając z tych badań możemy zrozumieć jak wpływa na człowieka kształt przestrzeni oraz użyte w niej materiały. I widać, że kontakt z drewnem jest dla nas bardzo korzystny.

Jakie są główne wyzwania z punktu widzenia projektanta i inwestora, który tę wizję ma wcielić w życie?

Projektowanie w drewnie to większy nakład pracy projektowej w krótszym zazwyczaj czasie. Ponieważ budynki drewniane są prefabrykowane, wymagają szczegółowej koordynacji przed rozpoczęciem produkcji. Często chcemy pozostawić drewno widoczne, co stwarza też wyzwania jeśli chodzi o rozwiązanie instalacji. Trzeba też poświęcić czas na edukację. Wszystko to wiąże się z większym zaangażowaniem projektantów. Dla inwestora, na tym etapie, na którym jesteśmy w Polce, barierą może być niewielka liczba posiadających doświadczenie projektantów i kompetentnych inspektorów, którzy mogą nadzorować taką budowę. Innego typu przeszkodą, na przykład w przypadku inwestycji mieszkaniowych, jest obawa, że budynek z drewna, nawet wybudowany w technologii CLT, zostanie odebrany przez nabywców jako budynek o niższym standardzie niż w technologii tradycyjnej. Czyli nadal pokutujące wątpliwości dotyczące bezpieczeństwa i trwałość takich obiektów.

Pracowania powstała w 2022 r., by projektować energooszczędne i niskoemisyjne budynki komercyjne i użyteczności publicznej, najlepiej z drewna. Na koncie macie bibliotekę na warszawskiej Choszczówce na zlecenie samorządu. Czy w warunkach przetargu była mowa, że budynek ma powstać z drewna?

Tak, przetarg był na budynek drewniany a decyzja dotycząca technologii zapadła wcześniej – na etapie koncepcji. W opracowaniu tej koncepcji uczestniczyłam jeszcze przed założeniem Ambientu. Inwestor oczekiwał budynku prefabrykowanego, ale koncepcja użycia drew-na pojawiła się jako owoc dyskusji dotyczących założeń projektowych dla budynku: zmniejszenia śladu środowiskowego i uzyskania charakteru wpisującego się w naturalne otoczenie, które zastaliśmy na działce.

Co macie w planach?

Pod względem projektów, pracujemy nad obiektami o bardzo różnej skali zarówno dla samorządów, jak i inwestorów prywatnych.

Jest kilka obszarów, które są dla nas istotne i w na których chcielibyśmy się koncentrować. Pierwszy, to zrównoważone obiekty drewniane, drugi - przedłużanie życia budynków i cyrkularność, trzeci to pozytywne oddziaływanie architektury na ludzi.

Użycie drewna jest w naszych projektach osadzone w szerszym kontekście rozwiązań zrównoważonych. Jeśli chodzi o temat drugi, już obecnie widzimy na rynku trend przebudowywania budynków i zmiany ich funkcji. Rozpoczęła się także fala renowacji, mających służyć poprawie efektywności energetycznej. Widzimy tu wielki potencjał i ogromną potrzebę za-angażowania architektów, bo przy okazji tych prac można też poprawić sposób funkcjonowania budynków i jakość ich architektury.

Kolejnym zagadnieniem jest projektowanie nowych budynków tak, by możliwe było ich długie użytkowanie w przyszłości. Dobrze zaprojektowany budynek powinien bronić się zarówno swoją wartością architektoniczną jak i dawać techniczne możliwości dostosowania go do nowych potrzeb i standardów. Dlatego uważamy, że jakość projektu jest bardzo istotna i projektując należy poświęcić czas na wypracowanie dobrych rozwiązań.

Uważam też, że zmiany zachodzące w budownictwie można wykorzystać jako pretekst, do przemyślenia w jaki sposób projektujemy i jak odpowiedzieć na potrzeby ludzi, którym na-ze budynki mają służyć. Chcemy, żeby w projektowanych przez nas przestrzeniach ludzie czuli się dobrze i żeby użytkowali je z przyjemnością.

Czytaj więcej

Analizy Rzeczpospolitej

Prefabrykacja coraz mocniej rozwija się na polskim rynku budowlanym

Beton, drewno, rzadziej stal – rodzime firmy od lat dostarczają prefabrykaty z tych materiałów do składania budynków za granicą. Stopniowo zaznaczają też swoją obecność w kraju.

Mamy w Polsce dużo firm produkujących drewniane prefabrykaty czy moduły konstrukcyjne, ale głównie na eksport – do Skandynawii czy Niemiec. Z czego wynika małe zainteresowanie w kraju?

W 2017 r. w badaniu przeprowadzonym przez Ministerstwo Środowiska respondenci odpowiadali, że dom drewniany kojarzy im się z domem letnim, altanką, ewentualnie budynkiem jednorodzinnym. Tylko 1,7 proc. uważała, że można wybudować z drewna budynek wielorodzinny, a mniej niż 1 procent, obiekt użyteczności publicznej. Domy drewniane to nadal tylko 2 proc. rynku budynków jednorodzinnych. Fundamentalną przeszkodą jest na pewno brak wiedzy i zaufania, chociaż świadomość istnienia technologii drewnianych i akceptacja dla nich wzrosła zarówno wśród samorządów jak i inwestorów komercyjnych. Pojawiają się już drewniane inwestycje publiczne oraz pierwsze realizacje na rynku komercyjnym. Te inwestycje na pewno zaowocują wzrostem świadomości i zmniejszeniem obaw.

Drugą przeszkodą jest koszt, bo nadal jest to zazwyczaj koszt większy niż wybudowanie budynku w technologii tradycyjnej, chociaż dużo tu zależy od doboru technologii drewnianej. Często wyższy koszt wynika z projektowania budynku w konstrukcji żelbetowej i zamiany na drewno 1:1, bez dostosowania wymiarów czy układu konstrukcyjnego do specyfiki technologii. Mając do wyboru różne technologie, w wielu przypadkach da się zoptymalizować rozwiązania, zarówno pod względem właściwości budowlanych jak i pod względem kosztów.

Z perspektywy projektantów przeszkodą jest konieczność zdobycia nowych kompetencji. Wielu z nich, zarówno projektantów konstrukcji jak i architektów, woli wybierać technologie tradycyjne, bo w tych technologiach mają doświadczenie. W sytuacji obecnych i nadchodzących zmian przepisów, wdrażania BIM, niskich wynagrodzeń za projekty, większość projektantów nie chce po prostu dokładać sobie wyzwań związanych z nauką nowych technologii. Jak wspominałam, często zastosowanie drewna wiąże się też z większym nakładem pracy projektowej. To powoduje, że nie wszyscy projektanci chcą proponować inwestorom takie rozwiązania.