Własność nieruchomości a śmierć małżonka

Jeśli mieszkanie było własnością obojga małżonków, śmierć jednego z nich nie powoduje, że drugi ponownie je nabywa. Nie liczy się więc na nowo pięcioletniego okresu, po którym nie trzeba rozliczać się z fiskusem. Takie wnioski można wyciągnąć z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku.

W sporze z fiskusem chodziło o interpretację art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT. Z przepisu tego wynika, że nie trzeba płacić podatku od odpłatnego zbycia nieruchomości, jeśli od jej nabycia minęło pięć lat. Termin ten liczy się od końca roku, w którym nastąpiło nabycie nieruchomości.

Kobieta, która złożyła wniosek o interpretację, kupiła razem z mężem (mieli wspólnotę majątkową) ponad 30 lat temu mieszkanie. Mąż zmarł, kobieta dostała po nim resztę lokalu i rok później się go pozbyła (przekazując bliskim na podstawie umowy dożywocia).

Zapytała skarbówkę, czy taka transakcja, dokonana przed upływem pięciu lat od otrzymania spadku, powoduje obowiązek zapłaty PIT. Okazało się, że tak.

Zdaniem fiskusa opodatkowany jest dochód ze sprzedaży części lokalu odpowiadającej udziałowi nabytemu w spadku po mężu. Kobieta zaskarżyła interpretację, argumentując, że pięcioletni termin powinien być liczony od dnia zakupu nieruchomości przez małżonków, a nie od nabycia spadku. Nie można bowiem przyjąć, że dochodzi do dwukrotnego nabycia mieszkania (pierwszy raz w chwili zakupu, drugi raz w wyniku dziedziczenia).

Kobieta tłumaczyła też, że podpisanie umowy dożywocia nie jest odpłatnym zbyciem, o którym mówi art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT.

Sąd przyznał jej rację. Podkreślił, że fiskus niewłaściwie rozumie instytucję wspólności małżeńskiej. Z jej istoty wynika, że nie jest możliwe nabycie w określonym udziale nieruchomości przez małżonków pozostających we wspólności majątkowej i działających jednocześnie.

Błędnie więc skarbówka twierdzi, że w wyniku śmierci jednego z małżonków drugi nabywa w drodze spadku udział w tej samej nieruchomości. Nie można było bowiem wyodrębnić przypadającego każdemu z małżonków udziału w lokalu podczas pierwotnego, wspólnego jego nabycia.

Wspólność małżeńska jest bezudziałowa. Różni się od współwłasności ułamkowej tym, że nie można w niej określić ilości udziałów każdego współwłaściciela. Obu przysługuje pełne prawo do całej masy majątkowej. W czasie jej trwania małżonkowie nie mogą rozporządzać swoimi prawami do majątku wspólnego jako całości.

Skoro we wspólności małżeńskiej nie można wyodrębnić udziałów, które kobieta oraz jej mąż posiadali w chwili nabycia nieruchomości, to nie można też przyjąć, że pięcioletni termin biegnie od daty nabycia jej w drodze spadku.

Akceptacja stanowiska skarbówki oznaczałaby, że kobieta dwukrotnie nabyła nieruchomość, w której, z uwagi na ustrój majątkowy, niemożliwe było określenie jej udziałów. Jest to stanowisko nieprawidłowe.