Nieruchomości: wywłaszczy gmina, odszkodowanie zapłaci budujący inwestor

Nowe zasady wypłaty odszkodowań oraz powrót do zawodu urbanisty zawiera nowa wersja projektu kodeksu urbanistyczno-budowlanego.

– Zakończyliśmy konsultacje publiczne nad jego projektem. Uwag wpłynęło kilka tysięcy, 70 proc. powtarzało się, niektóre uwzględniliśmy – mówi Tomasz Żuchowski, wiceminister infrastruktury i budownictwa.

Odszkodowania za rzeczywistą szkodę

W projekcie kodeksu zmieniono przepisy dotyczące wypłaty odszkodowań wywłaszczonym pod publiczne inwestycje, np. budowę drogi, linię energetyczną czy gazociąg. Kodeks przewiduje, że za wywłaszczenie nieruchomości, jak obecnie, właścicielowi będzie przysługiwało odszkodowanie. Obowiązek jego zapłaty ma ciążyć na inwestorze, co budzi sporo zastrzeżeń. Obecnie na gruncie ustawy o gospodarce nieruchomościami zasadą jest bowiem, że płaci ten, kto wywłaszcza, czyli gmina albo Skarb Państwa.

– Postanowiliśmy zmienić i ujednolicić dotychczasową zasadę. Odszkodowanie, wzorem większości specustaw, będzie wypłacane przez inwestora. W zamian uzyska on nieodpłatnie tytuł prawny do dysponowania wywłaszczoną nieruchomością na potrzeby realizacji i utrzymania inwestycji – tłumaczy wiceminister. – Podobne zmieniamy zasady wypłacania odszkodowań właścicielom nieruchomości, które straciły na wartości na skutek uchwalania planu miejscowego.

Według niego dziś stanowią one główne źródło spekulacji finansowych, co również zniechęca samorządy gminne do uchwalania planów.

Gmina nie zawsze zapłaci

Zgodnie z kodeksem odszkodowanie ma się należeć właścicielom nieruchomości lub użytkownikom wieczystym, gdy miejscowy plan doprowadzi do wygaszenia zgody inwestycyjnej (zastąpi pozwolenie na budowę) lub wprowadzi całkowity zakaz zabudowy, a pieniądze dostaną tylko ci inwestorzy, którzy ponieśli rzeczywistą, realną szkodę, a nie taką na papierze.

Pomysł nie podoba się Łukaszowi Bernatowiczowi, radcy prawnemu i ekspertowi BBC.

– Propozycja dotycząca wypłaty odszkodowań przez inwestora nie jest najlepsza. Płacić powinien ten, kto wywłaszczył, czyli gmina lub Skarb Państwa, a nie inwestor – uważa mec. Bernatowicz.

Urbaniści wracają

Ministerstwo chce przywrócić zawód urbanisty. Kilka lat temu został on zderegulowany, a samorząd rozwiązany.

– Problem smogu oraz zabudowywania korytarzy powietrznych w miastach, dzięki którym w wielkich aglomeracjach odbywa się przepływ powietrza, pokazuje, jak bardzo brakuje dobrych urbanistów. Trzeba to zmienić. Miejscowe plany i decyzje powinny opracowywać osoby o odpowiedniej wiedzy – uważa wiceminister Tomasz Żuchowski.

Zasady nadawania uprawnień mają być podobne do tych, jakie obowiązują dziś rzeczoznawców majątkowych.

– Trzeba będzie zdać egzamin przed komisją powołaną przez ministra infrastruktury i budownictwa. Szef tego resortu będzie też prowadził rejestr urbanistów oraz sądownictwo dyscyplinarne. Nie będzie już jednak samorządu zawodowego i obowiązkowej przynależności do niego.

– Nie wiemy jeszcze, jakie przyszły urbanista powinien mieć dokładnie wykształcenie. Na pewno o takie uprawnienia będą mogli ubiegać się między innymi architekci – wyjaśnia Tomasz Żuchowski.

Pomysłem nadzoru ministra nad urbanistami nie jest zachwycony Wiesław Bielawski, wiceprezydent Gdańska i z zawodu urbanista.

– Przypomina to czasy PRL. Wtedy to minister nadawał uprawnienia urbanistom.

Według niego pomysł nie jest dobry. Samorządy zawodowe dają większą gwarancję, że jakość usług będzie dobra, a standardy zawodowe przestrzegane.

Projekt kodeksu i przepisów wprowadzających ma trafić do Sejmu w lipcu.