Po co słoniowi trąba

Kuzyni dzisiejszych słoni zamieszkiwali przed 37 milionami lat płytkie słodkie wody – rzeki lub stawy. Zwierzęta te prowadziły życie podobne do hipopotamów – wynika z badań skamieniałości znalezionych w Afryce

Aktualizacja: 16.04.2008 19:25 Publikacja: 15.04.2008 20:07

Tak naukowcy wyobrażają sobie krewniaka współczesnych słoni żyjącego 37 mln lat temu. Moeriteria mia

Tak naukowcy wyobrażają sobie krewniaka współczesnych słoni żyjącego 37 mln lat temu. Moeriteria miały wysokość ok. 70 centymetrów i ważyły około 250 kilogramów.

Foto: PNAS/Luci Betti-Nash, Stony Brook University

Odkrycie naukowców z USA i Wielkiej Brytanii kładzie kres spekulacjom, czy w ewolucji przodków największych obecnie żyjących zwierząt lądowych był etap wodny. Dzięki skomplikowanej analizie chemicznej składu skamieniałych szczątków zwierząt udało się ustalić, że żywiły się one roślinami wodnymi. Najprawdopodobniej żyły w wolno płynących rzekach, jeziorkach lub na bagnach.

Badania przeprowadził zespół Aleksandra Liu z Oxford University oraz Erika Seifferta z nowojorskiego Stony Brook University. Wyniki ich analiz publikuje najnowsze wydanie "Proceedings of the National Academy of Sciences".

Zdaniem naukowców odkrycie to może rzucić światło na anatomię i zachowanie współczesnych słoni. – Często przyjmuje się, że słonie wyewoluowały ze zwierząt w pełni lądowych – mówi dr Seiffert. – Ale teraz zaczynamy myśleć, że ich obecny styl życia i zachowanie zostały ukształtowane w odległej przeszłości.

Jak bardzo odległej? Naukowcy zbadali skamieliny liczące 37 mln lat, pochodzące z eocenu. Wtedy mniej więcej rozpoczęła się ewolucja rzędu trąbowców (do których zaliczane są współczesne słonie), wtedy też pojawiły się diugonie i manaty, z którymi słonie są spokrewnione.

Pod lupę wzięto zęby należące do zwierząt z rodziny moeriteria i nieco późniejszej baryteria. Skamieliny znaleziono w północnym Egipcie.

Zespół Liu i Seifferta badał m.in. obecność izotopów węgla i tlenu w szkliwie. Na tej podstawie wnioskowano o środowisku, w którym zwierzęta te żyły, jak również o ich diecie. – Rozkład izotopów zachowanych w ich uzębieniu jest bardzo podobny do tego, jaki obserwujemy u żyjących obecnie zwierząt wodnych – podkreśla Seiffert. – To stanowi potwierdzenie hipotezy, że we wczesnej fazie ewolucji słoni te zwierzęta prowadziły życie wodne lub ziemno-wodne, spędzając prawdopodobnie większość czasu w wodzie.

Jak uważa Alexander Liu, nie były one jednak w pełni przystosowane do życia w wodzie. – Wydaje się, że moeriteria żywiły się roślinami wodnymi i prowadziły życie podobne do dzisiejszych hipopotamów – tłumaczy Liu. Brakowało im charakterystycznego dla zwierząt typowo wodnych obłego ciała i płetwiastych kończyn.

Amerykańsko-brytyjskie odkrycie sprawia, że wraca pytanie o najbardziej fascynujący narząd obecnie żyjących słoni. Już wcześniej sugerowano, że powstała ze zrośnięcia warg i nosa trąba mogła niegdyś służyć jako... rurka do oddychania pod wodą. Z taką teorią wystąpił jeszcze w 2001 roku John West z University of California w San Diego. W ten sam sposób wykorzystują ją zresztą również dziś żyjące słonie.

Pomysł ten zdecydowanie odrzuca William Sanders, specjalizujący się w ewolucji trąbowców badacz z University of Michigan. Jego zdaniem prawdziwa jest obecnie przyjmowana teoria, że trąba powstała, by zwierzęta mogły sięgać do pożywienia. A przeszkadzały im w tym ciężka czaszka oraz wystające ciosy.

Sanders potwierdza jednak, że dalecy kuzyni dzisiejszych słoni spędzali większość czasu w wodzie. Ale żadne z badanych przez amerykańskich i brytyjskich naukowców zwierząt nie jest bezpośrednim przodkiem słoni – podkreśla Sanders w rozmowie z "New Scientist".

Istnieje jednak więcej dowodów na "mokrą" historię ewolucji słoni. Świadczy o tym też budowa ich płuc – teoretycznie pozwalająca zwierzętom na nurkowanie. Anatomia zarodków słoni wykazuje zaś cechy charakterystyczne dla zwierząt wodnych (cechy te później zanikają).

Wcześniejsze analizy DNA dowiodły natomiast m.in., że słonie spokrewnione są z wodnymi diugoniami i manatami. Nie wiadomo jednak, co spowodowało, iż przodkowie słoni porzucili wodę i całkowicie przeszli na ląd. Jedna z hipotez – podaje BBC – mówi o ochłodzeniu i wysuszeniu bagien, co zmusiło zwierzęta do zmiany środowiska. – Jest jeszcze za wcześnie, by przesądzać, czy tak właśnie było – wyjaśnia Liu. – Mamy mnóstwo elementów tej układanki. Ale gdybyśmy znaleźli jeszcze jeden przykład słonia żyjącego w środowisku wodnym, hipoteza ta stałaby się bardzo przekonująca.

Jak piszą naukowcy w "PNAS", potwierdzenie teorii o "mokrej przeszłości" wymarłych kuzynów słoni byłoby możliwe, gdyby podobnym izotopowym badaniom poddano jeszcze starsze szczątki zwierząt z wczesnego oceanu.

Odkrycie naukowców z USA i Wielkiej Brytanii kładzie kres spekulacjom, czy w ewolucji przodków największych obecnie żyjących zwierząt lądowych był etap wodny. Dzięki skomplikowanej analizie chemicznej składu skamieniałych szczątków zwierząt udało się ustalić, że żywiły się one roślinami wodnymi. Najprawdopodobniej żyły w wolno płynących rzekach, jeziorkach lub na bagnach.

Badania przeprowadził zespół Aleksandra Liu z Oxford University oraz Erika Seifferta z nowojorskiego Stony Brook University. Wyniki ich analiz publikuje najnowsze wydanie "Proceedings of the National Academy of Sciences".

Pozostało 87% artykułu
Nauka
Najkrótszy dzień i najdłuższa noc w 2024 roku. Kiedy wypada przesilenie zimowe?
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Nauka
Pełnia Księżyca w grudniu. Zimny Księżyc będzie wyjątkowy, bo trwa wielkie przesilenie księżycowe
Nauka
W organizmach delfinów znaleziono uzależniający fentanyl
Nauka
Orki kontra „największa ryba świata”. Naukowcy ujawniają zabójczą taktykę polowania
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Nauka
Radar NASA wychwycił „opuszczone miasto” na Grenlandii. Jego istnienie zagraża środowisku