Dobra pamięć do twarzy

Nie ulega wątpliwości, że kobiety lepiej od mężczyzn rozpoznają twarze i malujące się na nich emocje. Nowością jest to, że pod wpływem hormonu – oksytocyny – panowie zamieniają się w równie bystrych obserwatorów ludzkich oblicz. Wyniki badań przeprowadzonych przez naukowców z Universität Zürich publikuje pismo "Journal of Neuroscience".

[srodtytul]Wrażliwość opiekunki[/srodtytul]

Na temat percepcji twarzy powstały setki opracowań naukowych. Badaczom do tej pory udało się ustalić bezsprzecznie tylko jedno: w tej dziedzinie prym wiodą panie.

[wyimek]Mózg tworzy sobie prototyp twarzy. Dzięki niemu rozpoznaje wszystkie oblicza[/wyimek]

– Kobiety nie tylko lepiej rozpoznają twarze niż mężczyźni, ale też nie dają się zwieść zmianą stylu uczesania czy mimiki twarzy – twierdzi prof. Josef Bigun z Halmstad University.

Kilka lat temu ten szwedzki naukowiec przebadał 1,8 tys. osób pod kątem umiejętności wyławiania z tłumu znanych sobie oblicz czy łączenia ze sobą twarzy sfotografowanych i tylko naszkicowanych. W każdym z tych zadań kobiety były bezkonkurencyjne. Dlaczego?

– Być może są za to odpowiedzialne jakieś czynniki genetyczne i rodzaj treningu – uważa prof. Bigun. Według naukowca może to wynikać między innymi ze społecznej roli kobiety jako uważnej opiekunki, zachowującej nieustanny kontakt wzrokowy z dzieckiem.

[srodtytul]Hormon miłości i seksu[/srodtytul]

To dość ogólne wyjaśnienie nie usatysfakcjonowało znawców tematu. Szwajcarscy badacze z Universität Zürich postanowili odnaleźć stricte fizjologiczną przyczynę tych nadzwyczajnych zdolności. Uważnie przyjrzeli się więc działaniu oksytocyny, nazywanej hormonem miłości lub seksu. U kobiet towarzyszy ona orgazmowi czy karmieniu dziecka piersią, a także daje sygnał do skurczów macicy podczas porodu. Estrogen, żeński hormon płciowy, nasila wpływ tego hormonu, podczas gdy na panów oksytocyna działa dużo słabiej, bo testosteron ją w dużym stopniu eliminuje. Z jednym wszak wyjątkiem: aktu seksualnego.

Badacze pod kierunkiem dr. Petera Klavera postanowili sprawdzić, czy rzeczywiście oksytocyna działa na mężczyzn w ten jeden jedyny sposób. Zaaplikowali więc spray zawierający ten hormon 44 panom, którym następnie pokazywali zdjęcia różnych twarzy i przedmiotów. Efekt? Ci mężczyźni, którym podano oksytocynę, dużo łatwiej niż panowie z grupy kontrolnej rozpoznawali wcześniej widziane twarze. Hormon nie miał żadnego wpływu na postrzeganie przedmiotów.

Badacze sugerują, że oksytocyna wzmacnia działanie komórek nerwowych w obszarach kory mózgowej odpowiadających za pamięć i relacje społeczne.

W jaki sposób mózg radzi sobie z tak skomplikowanym zadaniem, jak identyfikacja twarzy? Nad tym zagadnieniem pochylili się przed kilku laty niemieccy neurofizjolodzy z Instytutu Maksa Plancka w Tybindze. Wysnuli interesującą teorię, wedle której mózg tworzy sobie jeden obraz prototypowej twarzy, na podstawie którego identyfikuje wszystkie oblicza. To pozwala działać ekonomicznie, bez przeciążania się wieloma niezwiązanymi ze sobą danymi.

– Posiadamy w pamięci jedną przeciętną twarz opartą na wszystkich widzianych przez nas nosach czy czołach. Rozpoznajemy, dajmy na to, Jima po tym, że jego nos jest większy od przeciętnego, a czoło niższe – uważa dr Anya Hurlbert, która obecnie pracuje w Newcastle University.

[srodtytul]Obcy z innych ras[/srodtytul]

Naukowcy sugerują, że ów prototyp twarzy nie jest jednakowy przez całe życie, ale ewoluuje na podstawie naszych zmieniających się doświadczeń.

– Wynika z tego, że jeśli przeniesiemy się na przykład ze Stanów Zjednoczonych do Chin i zaczniemy się stykać z innymi typami twarzy, ów pierwowzór również odpowiednio się zmieni – twierdzi dr Hurlbert.

Nie stanie się to jednak od razu, co może tłumaczyć naszą niezdolność rozpoznawania twarzy ludzi innych ras. Przebadał to dokładnie zespół dr. Daniela T. Levina pracującego obecnie w amerykańskim Vanderbilt University.