Barwy tęczy w zastrzyku

Sukces terapii genowej, której poddano małpy, to wielka szansa dla milionów ludzi – przede wszystkim panów – cierpiących na problemy z rozróżnianiem odcieni barw. Takie zaburzenia w sumie dotykają ok. 8 proc. białych mężczyzn. Co najważniejsze – udało się wyleczyć dwie już dorosłe małpki z gatunku sajmiri. Nie stwierdzono żadnych negatywnych skutków ubocznych. A to oznacza, że w taki sposób będzie można już wkrótce leczyć ludzi ze ślepotą czerwono-zieloną nazywaną potocznie daltonizmem.

[srodtytul]Leczenie wirusami[/srodtytul]

– Dodaliśmy wrażliwość na czerwoną barwę zwierzętom, które urodziły się z taką samą przypadłością jak ludzie ze ślepotą kolorów – tłumaczy dr William Hauswirth, genetyk molekularny z Wydziału Medycznego Uniwersytetu Florydy. To on wraz z dr. Jayem Neitzem, okulistą z Uniwersytetu Waszyngtońskiego, jest autorem eksperymentu opisywanego dziś przez internetowe wydanie „Nature”.

– Gdybyśmy znaleźli sposób na zrobienie tego samego co u małp z oczami ludzi, wiele osób by się na to zdecydowało. A oprócz tego wierzymy, że ta technika może być przydatna w leczeniu wielu różnych schorzeń narządu wzroku – podkreśla dr Neitz.

Naukowcy testowali nową terapię na dwóch małpkach sajmiri o imionach Sam i Dalton (nazwana tak na cześć Johna Daltona, angielskiego fizyka, który w 1794 roku przedstawił pracę naukową na temat niewidzenia kolorów). Przez dziesięć lat tresowali je i uczyli pracy z testami zaburzeń widzenia.

Jednocześnie doskonalono technikę wprowadzania nowych genów do komórek za pomocą nieszkodliwych wirusów. W przypadku Sama i Daltona wstrzyknięte geny zawierały przepis na produkcję pewnego rodzaju opsyny (opsyny to białka pośredniczące w przekształcaniu światła w sygnały chemiczne, są niezbędne w procesie widzenia). Małpki otrzymały w ten sposób zdolność rozróżniania kolorów zielonego i czerwonego. „Dotąd sądzono, że leczenie wrodzonych zaburzeń widzenia będzie nieskuteczne, o ile nowe geny nie zostaną podane bardzo młodym pacjentom – piszą naukowcy w »Nature«. – Dowiedliśmy, że ta technika działa również u dorosłych osobników”.

[srodtytul]Kolejka chorób[/srodtytul]

– Nic się nie działo przez pierwszych 20 tygodni – przyznaje prof. Jay Neitz. – Ale kiedy wreszcie terapia zaczęła działać, dowiedzieliśmy się o tym natychmiast. Było tak, jakby pewnego dnia małpy się obudziły i zaczęły widzieć nowe kolory.

Sprawdzanie, czy zwierzęta na pewno potrafią rozróżniać barwy, trwało prawie półtora roku. Specjalnie dla małp naukowcy opracowali nową wersję testu kolorów Cambridge Colour Test, która pozwoliła się upewnić, że Sam i Dalton rzeczywiście widzą odcienie czerwonego i zielonego.

– Wykorzystywaliśmy ludzkie DNA i nie musimy przerzucać się na geny człowieka, żeby przeprowadzić badania kliniczne – podkreśla dr Hauswirth. – Chociaż ślepota barw jest dolegliwością tylko nieznacznie uprzykrzającą życie, pokazaliśmy, że można ją leczyć u naczelnych i że można to zrobić bezpiecznie. To bardzo zachęcające, ponieważ w ten sposób możemy również leczyć inne choroby prowadzące do całkowitej ślepoty – dodaje.

Jego zespół prowadzi już testy z udziałem ludzi leczenia innej choroby – wrodzonej ślepoty Lebera (LCA). Podobna metoda leczenia może być stosowana w walce z całkowitą ślepotą barw (achromatopsją, pacjenci widzą świat w odcieniach szarości) – uważa dr Hauswirth. Terapia genowa może również pomóc chorym z prowadzącym do ślepoty zwyrodnieniem plamki żółtej oraz uszkodzeniami siatkówki wywołanymi cukrzycą.