Skąd ta śmiertelna fala

Za tsunami na Oceanie Indyjskim w 2004 roku odpowiada budowa skał pod dnem

Publikacja: 09.07.2010 02:51

Po tsunami

Po tsunami

Foto: Flickr

Do takiego wniosku doszli naukowcy z międzynarodowego zespołu, który zbadał skały u wybrzeży Sumatry. Naukowców szczególnie intrygowało, dlaczego właśnie to trzęsienie ziemi spowodowało fale sięgające 30 metrów, a drugie o podobnej sile, które nawiedziło ten region trzy miesiące później, 28 marca 2005 roku, wywołało fale nieporównanie mniejsze.

– Wielu ludzi zastanawia się, dlaczego to trzęsienie ziemi z 2004 roku było tak silne – mówi Sean Gulick, geofizyk z Uniwersytetu Teksańskiego w Austin. – Ale jest jeszcze bardziej interesujące pytanie – dlaczego nie było większe. Co sprawiło, że pojawiły się dwa trzęsienia, niedługo jedno po drugim, a nie jedno olbrzymie?

[wyimek]240 tys. ludzi w 14 krajach zginęło podczas tsunami w 2004 roku[/wyimek]

Naukowcy postanowili to sprawdzić na miejscu. Z pomocą finansową National Science Foundation międzynarodowy zespół złożony z badaczy z Wielkiej Brytanii, USA oraz Indonezji wyruszył na miejsce katastrofy na pokładzie statku badawczego „Sonne”. Wnioski z badań naukowcy opublikowali w dzisiejszym wydaniu magazynu „Science”.

Katastrofalne tsunami w roku 2004 pojawiło się, gdy dno morskie nagle podniosło się na skutek trzęsienia ziemi. To efekt nachodzenia na siebie płyt litosfery.

Pod dnem morskim w pobliżu Sumatry jest tzw. strefa subdukcji, obszar graniczny, gdzie napierają na siebie płyty litosfery. Trzęsienia ziemi to w tym rejonie norma, dość często towarzyszą im tsunami, ale tak wielkie i tragiczne w skutkach zdarzyło się po raz pierwszy od ponad 100 lat. 26 grudnia 2004 r. gigantyczne fale spowodowały śmierć ok. 240 tys. ludzi.

Na czele ekspedycji stanął Simon Dean z Uniwersytetu Southampton w Wielkiej Brytanii. Zespół przeprowadził szereg badań składu geologicznego dna u wybrzeży Sumatry. Badacze mieli do dyspozycji najnowocześniejszy sprzęt. Sporządzili obrazy sejsmiczne skał dna w rejonie epicentrum obu trzęsień ziemi.

W przypadku tego pierwszego, z roku 2004, nasuwanie się na siebie płyt miało miejsce na znacznie większym obszarze niż podczas trzęsienia trzy miesiące później. Uczeni odkryli, że właściwości skał w miejscach, gdzie spotykają się i wybrzuszają dwie płyty tektoniczne gdzie doszło do obu trzęsień ziemi, różnią się od siebie.

– Oba trzęsienia ziemi zainicjowane zostały w takim samym typie uskoku, ok. 30 – 40 km pod dnem morskim – powiedział Simon Dean. – Nasze ustalenia pozwalają lepiej zrozumieć, dlaczego w każdym przypadku wślizgujące się na siebie płyty zachowywały się inaczej. Wiedza taka jest niezbędna do przewidywania trzęsień ziemi i łagodzenia ich skutków.

Skała w miejscu katastrofy z grudnia 2004 r. w obrazie sejsmicznym jest bardziej klarowna niż ta w miejscu późniejszego wstrząsu. Dane te sugerują, że inny jest jej skład i struktura. Dotyczy to zarówno samych płyt tektonicznych, jak i przestrzeni między nimi. Różnica w budowie skał jest główną przyczyną odmiennych skutków obu trzęsień. Naukowcy przypuszczają, że w miejscu, gdzie powstało gigantyczne tsunami, skała była mniej „gęsta”. Specyficzne rozmieszczenie jej wzdłuż granicy płyt spowodowało, że trzęsienie ziemi z roku 2004 rozprzestrzeniło się głęboko w ocean, powodując fatalne w skutkach fale.

Badacze doszli do wniosku, że strefa subdukcji, w której miały miejsce trzęsienia ziemi w roku 2004 i 2005, różni się znacznie od innych. Ostrzegają, że ryzyko wystąpienia trzęsień ziemi wraz z wielkim tsunami w tym rejonie wciąż jest wysokie. – Chcemy dokładnie wiedzieć, jakie są granice wielkości zjawisk tektonicznych u wybrzeży Sumatry i jakie właściwości uskoku powodują gigantyczną falę tsunami – powiedział Sean Gulick.

Nauka
W organizmach delfinów znaleziono uzależniający fentanyl
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Nauka
Orki kontra „największa ryba świata”. Naukowcy ujawniają zabójczą taktykę polowania
Nauka
Radar NASA wychwycił „opuszczone miasto” na Grenlandii. Jego istnienie zagraża środowisku
Nauka
Jak picie kawy wpływa na jelita? Nowe wyniki badań
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Nauka
Północny biegun magnetyczny zmierza w kierunku Rosji. Wpływa na nawigację