Po czterdziestu latach mózg zwalnia

Kiedy osiągamy szczyt możliwości fizycznych? Dlaczego sportowcom po czterdziestce trudno bić rekordy, a starsi kierowcy jeżdżą z wiekiem coraz słabiej? Na te pytania stara się odpowiedzieć amerykański naukowiec dr George Bartzokis z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles. Jego zdaniem te same procesy odpowiadają za swego rodzaju „zwalnianie” sprawności mózgu, jak i za niektóre choroby neurologiczne – na przykład Alzheimera.

Zła wiadomość jest taka: zdaniem naukowca nasze możliwości zaczynają się zmniejszać już w wieku 40 lat. Są też dobre wieści: ten proces można opóźnić, stosując dietę i ćwicząc umysł.

[srodtytul]Kable bez izolacji[/srodtytul]

Sprawność fizyczna, zdolność szybkiego przetwarzania impulsów płynących z mózgu zależy w dużej mierze od „izolacji” neuronów. Tę funkcję spełnia tzw. otoczka mielinowa. To zarazem ochrona mechaniczna, jak i izolacja elektryczna.

Uszkodzenia tej otoczki, ubytki mieliny (tzw. demielinizacja) upośledza funkcjonowanie komórek nerwowych. Ten proces prowadzi m.in. do poważnego schorzenia neurologicznego – stwardnienia rozsianego. Ma też swój udział w powstawaniu choroby Alzheimera.

To dlatego interesują się nim specjaliści z Uniwersytetu Kalifornijskiego. Zdaniem dr Bartzokisa mózg człowieka można porównać do Internetu. Szybkie, precyzyjne ruchy zależą od prędkości przesyłania danych. Im lepsza izolacja włókien nerwowych, tym lepiej. – Weźmy na przykład Michaela Jordana. Włókna nerwowe, które uczyniły z niego doskonałego koszykarza, miały prawdopodobnie lepszą osłonkę mielinową niż u pozostałych śmiertelników – tłumaczy naukowiec agencji AP.

Wiadomo również, że osłonka ta wytwarzana jest szczególnie efektywnie do pewnego wieku. Później proces jej rozpadu jest szybszy niż naprawa. Efektem tego jest zmniejszanie się naszych możliwości. I nie chodzi tylko o sprawność fizyczną. Podobne sygnały odpowiadają również za formowanie wspomnień i podtrzymywanie pamięci. Dotąd jednak naukowcy nie wiedzieli, kiedy dokładnie się to dzieje. Nowe badania zespołu dr. Bartzokisa opublikowane w „Neurology of Aging” świadczą o tym, że niestety następuje to szybciej, niż myślimy.

Naukowcy przeprowadzili prosty eksperyment: poproszono 72 zdrowych mężczyzn w wieku 23 – 80 lat o... stukanie palcem w stół. U uczestników testu przeprowadzono skan mózgu, który miał określić stan otoczki mielinowej w regionach odpowiedzialnych za ruch palcem.

Wyniki testu były zaskakujące. Najlepsze wyniki osiągali badani w wieku 39 lat.

– Wiedzieliśmy, że w pewnym wieku osiągamy szczyt, a później jest wrażenie, że to wszystko ulega rozpadowi. Ale nie mieliśmy pojęcia, w jakim wieku ten cały proces się rozpoczyna – tłumaczy dr Zoe Arvanitakis z Rush University Medical Center w Chicago poproszona o skomentowanie wyników testu.

[srodtytul]Od starzenia do alzheimera[/srodtytul]

Na szczęście nie cały mózg starzeje się w tym samym tempie. Jak ustalił dr Bartzokis, regiony odpowiedzialne za funkcje poznawcze tracą mielinę nieco później niż te kontrolujące sprawność ruchową.

– Po 50-tce, gdy izolacja w tym rejonie mózgu zaczyna się rozpadać i dokładnie wtedy pojawiają się luki w pamięci, które następnie mogą się pogłębiać, prowadząc u niektórych ludzi do choroby Alzheimera – mówił dr Bartzokis w 2004 roku, gdy udało mu się zidentyfikować zmiany w osłonce mielinowej 250 pacjentów badanych rezonansem magnetycznym.

Najnowsze analizy amerykańskiego specjalisty są potwierdzeniem wcześniejszych odkryć Niemców, którzy ustalili, że proces starzenia jest ściśle powiązany z niezdolnością do naprawy uszkodzonej osłonki mielinowej. – Jakiekolwiek uszkodzenie i cała sieć ma kłopoty z funkcjonowaniem – podkreśla dr Bradley Wise z National Institute of Aging. Jego zdaniem nowe badania mają istotne znaczenie dla odkrycia roli mieliny w procesie starzenia oraz w chorobie Alzheimera. Dotąd uszkodzenie tej izolacji wiązano głównie ze stwardnieniem rozsianym.

Według dr. Bartzokisa jeden z genów odpowiedzialnych za ryzyko zachorowania na alzheimera prawdopodobnie ma znaczenie dla zdolności odbudowy mieliny. Gdyby udało się go zidentyfikować, można byłoby opóźnić starzenie.

[srodtytul]Głowa w dobrej formie[/srodtytul]

Wykorzystanie tych odkryć w terapii dostępnej dla każdego wymaga długich badań. Na razie możemy skorzystać z rad amerykańskiego naukowca.