Jeden sąd dla podziału ponadgranicznego majątku

Ułatwienia dla międzynarodowych par w podziale i dziedziczeniu majątku zaproponuje dziś Komisja Europejska.

Mozaika zasad

– Dadzą one pewność prawną parom międzynarodowym, których jest coraz więcej. Skróci  formalności i zwolni z kosztów angażowania  dodatkowych prawników – mówi „Rz"  Viviane Reding, unijna komisarz sprawiedliwości i praw podstawowych.

Komisja Europejska przyjmie projekt dwóch rozporządzeń. Jedno będzie regulowało zasady podziału i dziedziczenia majątku  międzynarodowych małżeństw, drugie – międzynarodowych związków zarejestrowanych.

– Te zasady w żaden sposób nie ingerują w prawo rodzinne poszczególnych państw członkowskich. Utrzymują suwerenność w decydowaniu o zasadach zawierania małżeństwa czy związku partnerskiego – podkreśla komisarz.

Po co w ogóle potrzebne są nowe rozporządzenia?

– W Unii Europejskiej jest 16 mln par międzynarodowych, czyli takich, w których partnerzy pochodzą z różnych krajów.  Co roku przynajmniej 650 tys. przestaje istnieć   w wyniku rozwodu czy śmierci jednego z małżonków lub partnerów – wylicza komisarz. – Do tego dochodzą pary  tej samej narodowości, ale mieszkające każde w innym kraju lub nawet mieszkające w kraju swojej narodowości, ale posiadające część majątku w innym kraju. Powstaje prawdziwa mozaika zasad, często o przyszłości poszczególnych składników majątku decydują różne sądy. Zdarzało się, że cała procedura zajmowała nawet 20 lat.

Prawo będzie  można wybrać

W razie rozwodu lub śmierci jednego z małżonków o losie  majątku zdecyduje jeden sąd. Który?  Po  śmierci małżonka  będzie to sąd kraju, w którym   rozpoczyna się postępowanie spadkowe. W razie rozwodu – sąd kraju,  w którym jeden z małżonków składa wniosek rozwodowy. Jeśli jednak drugi się na to nie zgadza, będzie to sąd wspólnego aktualnego lub ostatniego miejsca zamieszkania małżonków, pod warunkiem   że jeden z nich ciągle w nim mieszka.

Projekt  unijnego rozporządzenia daje   możliwość wyboru prawa, według którego będzie orzekany spadek lub podział majątku, pod warunkiem  że para jest lub była w swojej wspólnej historii związana z tym krajem. Wyboru można będzie dokonać w momencie zawierania ślubu lub później, w obecności notariusza.

Dla mniej przewidujących projektowana jest lista do wyboru. Pierwszeństwo będzie miało prawo kraju pierwszego wspólnego miejsca zamieszkania  po ślubie, ewentualnie prawo wspólnej narodowości małżonków w momencie ślubu, ewentualnie prawo kraju, z którym oboje  mają najwięcej wspólnego.

Dla związków zarejestrowanych decydujące będzie prawo kraju rejestracji. Wybiorą właściwy według takich samych zasad jak w przypadku małżeństw. Wynik takiego postępowania będzie mógł  jednak odrzucić sąd kraju, który nie uznaje związków zarejestrowanych. Polski sąd będzie więc mógł odrzucić postanowienie sądu francuskiego o przyszłości składników majątkowych znajdujących się w Polsce.

Propozycja Brukseli już w kwietniu stanie na agendzie unijnej rady ministrów sprawiedliwości. Porozumienie może być zawarte w drugiej połowie roku, w czasie polskiego przewodnictwa w UE.

Formuła wzmocnionej współpracy

Unijne rozporządzenia wymagają jednomyślności 27 państw członkowskich. Jeśli jednak nie uda się jej uzyskać, a część państw będzie chciała pójść dalej w integracji, to Komisja Europejska może zaproponować formułę tzw. wzmocnionej współpracy. Do tego wymagany jest udział przynajmniej dziewięciu państw. Od wejścia w życie traktatu lizbońskiego model wzmocnionej współpracy został zastosowany dwa razy. W przypadku międzynarodowych rozwodów (14 państw) oraz unijnego patentu (25 państw). Polska nie przyłączyła się do współpracy rozwodowej, będzie natomiast uczestniczyć we wspólnych zasadach patentowych.

Zobacz:

» Prawo Unii Europejskiej

» Prawo rodzinne » Małżonkowie » Majątek małżonków

» Małżonkowie » Rozwód i separacja