Awangardowa Saska Kępa

Saska Kępa jest jedną z najciekawszych dzielnic Warszawy. Atlas architektury Grzegorza Piątka i Jarosława Trybusia to znakomity przewodnik, prezentujący domy najlepszych polskich architektów od lat 20. do najnowszych

Publikacja: 28.07.2012 01:01

Awangardowa Saska Kępa

Foto: ROL

W XVII wieku  podmokłe ziemie nad Wisłą osuszyli osadnicy holenderscy i stali się ich pierwszymi mieszkańcami. Współczesna nazwa dzielnicy pochodzi z czasów saskich, kiedy August III odkrył Kępę jako teren rekreacyjny (lubił odwiedzać Pałac Myśliwski na terenie dzisiejszego Parku Skaryszewskiego).

W granice Warszawy włączono Kępę w 1916 roku Od lat 20.  XX wieku zamieniła się w komfortową dzielnicę stolicy, w której prywatne wille i budynki mieszkalne projektowali znani architekci. Tworzyli dzieła dzieła awangardowe i tradycyjne. Warto je zobaczyć, bo to żywe muzeum, czy wystawa polskiej architektury.

Nazwy dzielnicy: Francuska, Paryska, Saska, Estońska  nie wzięły się z przypadku . Przypominają o planach urbanistów, gdy jeszcze nie spodziewano się wybuchu II wojny światowej. Planowali na tych terenach zorganizować w 1944 roku  międzynarodową światową wystawę z okazji 25-lecia odzyskania niepodległości przez Polskę. Miała zająć  obszar dzisiejszego Stadionu Narodowego, portu Praskiego i parku Skaryszewskiego, w którym  krajobraz odtwarzał widoki polskiego krajobrazu. Nazwy ulic są śladem tamtych projektów.

Architekci nie tylko budowali Saską Kępę, ale często też sami tu zamieszkiwali. Bohdan Lachert i Józef Szanajca są twórcami Domu trójrodzinnego Lachertów   przy ul. Katowickiej 9-11a, wzniesionego w 1928/29 roku, w którym po raz pierwszy zastosowali teorie Le Corbusiera w najlepszej wersji. Bohdan Lachert  mieszkał w tym mini bloku do śmierci. Przy ul. Królowej Aldony 3 stoi Dom Lucjana Korngolda z 1938 r., jednego z najbardziej wziętych architektów stolicy, który po wojnie zrobił karierę w Brazylii. Prezentuje luksusowy modernizm z detalami, zaczerpniętych z różnych stylów.

Na uwagę zasługuje również wiele innych budynków. Przy Elsterskiej 1 wznosi się willa Różyckiego, właściciela słynnego praskiego bazaru. Zbudował ją Tadeusz Burse w 1935 roku. Przypomina klasycystyczny pałac, ale geometrycznie unowocześniony.

Kościół pod wezwaniem św. Andrzeja z Boboli (ul Nobla 16) rozpoczęto budować w latach 38-39 według projektu Marii Lubińskiej i Henryka Wąsowicza, a ukończono po wojnie w 1948-49  (architekci Józef Łowiński i Jan Bogusławski). Świątynia jest modernistyczną wariacją na temat gotyku. Mozaikę wewnątrz  (Matka Boża Nieustającej Pomocy i sceny z życia Jezusa) stworzyli w latach 60  Maria i Jerzy Ostrowscy.

Autorzy przewodnika (kuratorzy nagrodzonego Złotym Lwem pawilonu polskiego z wystawą Kobasa Laksa i Nicolas Grospierre w 2008 na Biennale Architektury w Wenecji) opisują zwięźle, ale interesująco 50 budynków na Saskiej Kępie. Prezentują także te najnowsze, jak siedzibę Pracowni Kuryłowicz&Associates ( 1999) przy Berezyńskiej 25. Albo Klub Kultury Saska Kępa przy Brukselskiej 23, zaprojektowany przez Małgorzatę Adamowicz-Nowacką i Marka Nowackiego (2010 -2011). Warto ten budynek przypominający okrętowiec zauważyć. Na jego dachu znajduje się ogromny amfiteatr ze wspaniałym widokiem na ulicę Francuską i Saską Kępę.

Dwujęzyczne wydawnictwo (polsko-angielskie) jest świetnym przewodnikiem nie tylko dla warszawiaków. Budynki pokazano w atlasie jako monochromatyczne bryły, aby  wydobyć pierwotne projekty architektów bez późniejszych przeróbek. Ale warto by też na pewno wydać album z fotografiami  architektury Saskiej Kępy.

"SAS. Ilustrowany atlas architektury Saskiej Kępy", Centrum Architektury, Warszawa 2012. Koncepcja i projekt Magdalena Piwowar, tekst Grzegorz Piątek, Jarosław Trybuś

Literatura
Stanisław Tym był autorem „Rzeczpospolitej”
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Literatura
Reiner Stach: Franz Kafka w kleszczach dwóch wojen
Literatura
XXXII Targi Książki Historycznej na Zamku Królewskim w Warszawie
Literatura
Nowy „Wiedźmin”. Herold chaosu już nadchodzi
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Literatura
Patrycja Volny: jak bił, pił i molestował Jacek Kaczmarski