Niewielkie licho, lecz bardzo czupurne

Spośród ponad 200 gatunków owadów żywiących się krwią, które atakują ludzi, prawie 50 gatunków to komary, następne 50 przypada na meszki, bąki i kuczmany (podobne do komarów).

Poza owadami, bardzo groźne są kleszcze. Zainfekowane zwierzęta podczas wysysania krwi i płynu komórkowego przenoszą wirusy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, a także bakterie wywołujące boreliozę. Na szczęście na zapalenie opon mózgowych opracowano szczepionkę. Niestety do tej pory nie znaleziono antidotum na tę groźną chorobę, dlatego przed wyjazdem na urlop albo sezonem leśnych spacerów warto zaszczepić się przeciwko zapaleniu opon mózgowych i odpowiednio przygotować.

Kleszcze to pajęczaki występujące zazwyczaj na obrzeżach lasów. Najbardziej lubią granice lasów liściastych i iglastych. Żyją też na łąkach i w zaroślach okalających jeziora lub rzeki. Ponieważ ślina kleszczy ma właściwości znieczulające, często się zdarza, że nie czuje się ukąszenia. Kleszcz żeruje pod skórą, gdzie niezauważony może wysysać krew nawet przez kilka dni. Warto więc na spacerze chronić ubraniem miejsca szczególnie narażone na ukąszenia: ręce, głowę i nogi. A po powrocie do domu koniecznie trzeba obejrzeć całe ciało.

Najlepiej jednak przed wyjściem smarować się środkami odstraszającymi owady. W aptekach znajdziemy całą gamę sprayów, żeli, maści, aerozoli i plastrów. Sami na własnej skórze powinniśmy sprawdzić, który z produktów jest dla nas najskuteczniejszy. W sprzedaży jest też kilkadziesiąt preparatów łagodzących skutki ukąszeń – bolesne i swędzące obrzęki oraz zaczerwienienia.

[srodtytul]Piecze, swędzi i boli[/srodtytul]

Komary, kuczmany i meszki to owady, które spotkać można w okolicach stawów, jezior i rzek, a także w wilgotnych lasach, parkach i ogrodach. Późną wiosną i latem spotkać je można również w miastach.

Mniejsze od komarów kuczmany atakują głównie wczesnym rankiem i o zmierzchu. Trudno się przed nimi zabezpieczyć ubraniem – potrafią dostać się pod odzież. Niektóre gatunki tych niewielkich owadów są nosicielami wirusów, które podczas ukąszenia przedostają się do ludzkiego organizmu i mogą doprowadzić do porażenia układu nerwowego.

Ukąszenie przez komary w naszym klimacie nie stanowi większego zagrożenia dla życia. Jednak ich jednoczesne liczne ukłucia mogą być przyczyną złego samopoczucia i stanów podgorączkowych, zwłaszcza u osób uczulonych na jad owadów wstrzykiwany w skórę podczas użądlenia.

Typowym objawem ukąszenia owada żywiącego się krwią (komary, kuczmany i meszki) jest bąbel. Pojawia się też zaczerwienienie skóry, swędzenie, pieczenie, a niekiedy ból. Objawy te na ogół mijają w ciągu doby, zdarza się jednak, że utrzymują się nawet kilka dni. W jadzie owadów znajdują się substancje, które, gdy dostaną się do tkanek skóry, wywołują miejscowy wylew, np. histamina powoduje silny stan zapalny powodujący obrzęk i zaczerwienienie. – U osób uczulonych może dojść do tzw. uogólnionej reakcji alergicznej. Wówczas konieczne jest stosowanie leków, np. miejscowo działających preparatów przeciwzapalnych oraz przeciwhistaminowych lub glikokortykosterydów – radzi dr Maria Makowska-Przybył, alergolog.

Równie nieprzyjemne, a dla niektórych również niebezpieczne, są ukąszenia meszek. Te malutkie muszki przypominające wielkością i kształtem owocówki, najczęściej mieszkają w pobliżu płytkich wód płynących. Spotkać je można również na łąkach i w parkach. Atakują w maju, niemal przez całą dobę. Krwawiący ślad po kłuciu meszki jest bardzo bolesny i długo się utrzymuje. Następstwem ukąszeń meszek jest rozległy obrzęk, często o odczynie alergicznym i gorączka. Naukowcy podejrzewają, że toksyna zawarta w ślinie owadów rozpuszcza krwinki czerwone i niszczy tkanki. Niebezpieczne dla zdrowia jest kilkakrotne ukąszenie przez meszki. Taki atak może spowodować obszerne zmiany skórne, a nawet obrzęki płuc utrudniające oddychanie. Rozległe ostre obrzęki o odczynie alergicznym powinno się leczyć pod nadzorem lekarza.

Nie darmo Adam Mickiewicz pisał: „Komar, niewielkie licho, lecz bardzo czupurne”.

[srodtytul]Osy i pszczoły [/srodtytul]

W strefie klimatu umiarkowanego najczęściej mamy do czynienia z reakcjami uczuleniowymi na jad owadów błonkoskrzydłych. Należą do nich pszczoły, żądlące najczęściej na początku lata, osy, które atakują w lipcu i sierpniu, a także rzadko żądlące ludzi szerszenie i trzmiele.

– W jadzie owadów występuje wiele substancji powodujących reakcję uczuleniową, m.in. mellityna i silnie uczulająca histamina – wyjaśnia dr Maria Makowska-Przybył.

Po ukąszeniu nasz organizm może zareagować na dwa sposoby, w zależności od tego, czy jesteśmy uczuleni. Jad os i pszczół – mimo różnic w składzie chemicznym – ma zbliżone działanie i może spowodować duże odczyny miejscowe. – Silniejsze działanie ma jad szerszeni – tłumaczy dr Makowska-Przybył. Miejscowa reakcja ogranicza się do bólu, obrzęku, świądu i pokrzywki w miejscu użądlenia.

– Ogólnoustrojowa reakcja na ukąszenie może się przejawić złym samopoczuciem, nudnościami, wymiotami, biegunką, bólem brzucha – mówi lekarka. – Zazwyczaj towarzyszą im zawroty głowy i osłabienie. Zdarza się, że pacjenci chwilowo tracą przytomność.

Tego typu ogólna reakcja alergiczna nosi nazwę anafilaktycznej, w drastycznych przypadkach dochodzi do tzw. wstrząsu anafilaktycznego. – Wówczas gwałtownie spada ciśnienie tętnicze, następuje zapaść i utrata przytomności. W tym przypadku niezbędna jest niezwłoczna interwencja lekarza, gdyż w niektórych przypadkach może dojść do śmierci osoby uczulonej na jad – przestrzega alergolog.