Trudno po zabójstwie prezydenta Gdańska Pawła Adamowicza nie czuć się zdruzgotanym. Polska straciła nie tylko wybitnego samorządowca, wieloletniego lidera lokalnej społeczności, dobrego i życzliwego człowieka, ale również ostatnie skrawki poczucia politycznej niewinności. Bo przecież jeszcze do wczoraj patrzyliśmy na naszą scenę publiczną mając w pamięci dziedzictwo bezkrwawej rewolucji, która w 1989 r. wyniosła do władzy opozycję antykomunistyczną. Szczyciliśmy się, że może i polska polityka jest pełna złości i werbalnej agresji, ale jednak to wciąż w większości przypadków polityka, a nie akty fizycznej przemocy.
Niedzielny atak nożownika na Pawła Adamowicza podczas finału WOŚP w Gdańsku jest ostatecznym kresem tego naszego wieku niewinności. Zabójstwo prezydenta Gdańska jest bez wątpienia aktem terroru kryminalnego o podłożu politycznym. Świadczą o tym zarówno wybór okoliczności zamachu, jak i słowa, które zamachowiec wykrzyczał do mikrofonu. Paweł Adamowicz nie był przecież w żadnym sensie sprawcą „cierpień" zamachowca. Miał stać się za to symboliczną ofiarą zemsty niezrównoważonego zapewne psychicznie człowieka. Nie mnie rozstrzygać, jakie były szczegółowe motywy czy okoliczności tej zbrodni. Stefanem W. zajmą się profesjonalnie prokuratorzy i psychiatrzy. Ustalą stopień jego poczytalności w czasie dokonywania zamachu, a sąd rozstrzygnie o odpowiedzialności karnej.
Nie mam wątpliwości, że Temida zadziała w tej sprawie równie skutecznie jak niemal przed stu laty, przy osądzaniu Eligiusza Niewiadomskiego, czy w 2011 r., podczas procesu skazanego ostatecznie na dożywocie Ryszarda Cyby, mordercy pracownika biura poselskiego PiS Marka Rosiaka. Proszę wybaczyć suchy ton tej części komentarza, ale pragnę wyraźnie oddzielić fakty związane z tym indywidualnym aktem terroru od naszej zbiorowej zań odpowiedzialności. Bo niewątpliwie odpowiedzialność za takie zdarzenia – jako społeczeństwo, a w szczególności media – ponosimy.
Przed wiekiem Niewiadomski, po nim Cyba, a dziś Stefan W. nie żyli w jakimś wyizolowanym eremie, daleko na pustyni – tylko wśród ludzi. Czytali te same gazety, wysłuchiwali tych samych debat, wyrastali w rzeczywistości emocjonalnej, którą wszyscy współtworzymy i jesteśmy za nią odpowiedzialni. Nie byłoby zabójstwa Narutowicza, gdyby nie zbiorowy hejt, którego doświadczył jako głowa państwa wybrana przez mniejszości. Analogicznie mam prawo sądzić, że Stefan W. nie ośmieliłby się targnąć na życie prezydenta Gdańska, gdyby nie nasze przyzwolenie na wyjątkową eskalację nienawiści, jaką fundują nam współczesne media, zwłaszcza społecznościowe – instrument o nieznanym w historii ludzkości zasięgu i mocy.
Nie chcę jednak zrzucać wyłącznej winy na media. Równie winna jest nasza nieczułość w wymiarze publicznym na skandaliczne i groźne w swoim wydźwięku zachowania antagonistów politycznych, by przypomnieć choćby akt zgonu wystawiony Pawłowi Adamowiczowi w 2017 r. przez Młodzież Wszechpolską, spalenie kukły Żyda we Wrocławiu czy symboliczne „wieszanie" zdradzieckich europosłów PO w Katowicach przez narodowców. Władza publiczna przymyka oko na takie rzekomo nieszkodliwe happeningi, zamiast pokazać w tej sprawie wyjątkową stanowczość i nieprzejednanie. W tym sensie za wydarzenia w Gdańsku jest równie odpowiedzialna jak internetowi hejterzy i autorzy pełnych nienawiści okładek tygodników opinii.
