Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach rozstrzygnął w interpretacji z 23 września 2016 r. (2461-IBPP1.4512.597.2016.1.AR) kwestię opodatkowania opłat za korzystanie z przystanków. Gmina pobiera opłaty od przewoźników za korzystanie z dworców autobusowych, których jest właścicielem, na podstawie art. 16 ust. 4 ustawy z 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym. Pobór opłat następuje na podstawie uchwały Rady Miasta podjętej zgodnie z art. 16 ust. 4 ww. ustawy.
Opłata pobierana przez gminę od przewoźników nie stanowi wynagrodzenia za usługę, a jedynie opłatę publicznoprawną zgodnie z art. 60 ust. 7 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych – są to środki publiczne stanowiące niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publicznoprawnym oraz dochody pobierane przez państwowe i samorządowe jednostki budżetowe na podstawie odrębnych ustaw.
Gmina zawarła z przewoźnikami umowy. Te jednak stanowią wyłącznie formę sformalizowania możliwości korzystania z infrastruktury gminnej, z którym prawo wiąże obowiązek ponoszenia daniny publicznej. Obowiązek opłaty za korzystanie z dworców autobusowych przez przewoźnika wynika bowiem z mocy ustawy. Gmina działa w tym przypadku w ramach swojego imperium organu władzy publicznej, w związku z tym opłaty nadal pobierane są z mocy prawa, a nie na podstawie zobowiązań umownych. Gmina zapytała, czy jako jednostka samorządowa wykonująca zadania nałożone na nią przez ustawę o samorządzie gminnym pobór powyższych opłat powinna traktować jako pobór daniny publicznej i opłat tych nie ujmować w deklaracji VAT.
Sama stanęła na stanowisku, że opłaty takie opodatkowaniu podatkiem VAT nie podlegają. Wskazała, że art. 16 ust. 4 ustawy o transporcie zbiorowym zezwala na pobieranie przez gminę opłat od przewoźników za korzystanie z przystanków autobusowych i dworców, nie daje jednak swobody w wydawaniu tych pieniędzy, te bowiem mogą być przeznaczone wyłącznie na cele wskazane w ustawie. Stanowią one dochód właściwej jednostki samorządu terytorialnego z przeznaczeniem na utrzymanie przystanków komunikacyjnych oraz dworców, o których mowa w ust. 4. W związku z tym, opłaty te należy traktować jako danina publiczna i nie ujmować ich w deklaracji VAT.
Powyższe stanowisko dyrektor izby skarbowej uznał za prawidłowe. Wskazał na przepisy ustawy o transporcie zbiorowym, zgodnie z którymi określenie warunków i zasad, w tym poboru opłat, za korzystanie z przystanków i dworców następuje w drodze uchwały podjętej przez właściwy organ danej jednostki samorządu terytorialnego. Stawki opłat ustalane są w drodze negocjacji pomiędzy gminą, na obszarze której jest usytuowany przystanek komunikacyjny lub dworzec i właścicielem albo zarządzającym przystankiem komunikacyjnym lub dworcem. Powinny być ustalane z uwzględnieniem niedyskryminujących zasad dla wszystkich operatorów i przewoźników wykonujących publiczny transport zbiorowy na obszarze właściwości organizatora.
Ponadto, gmina nie ma swobody wydatkowania dochodów uzyskanych z opłat za korzystanie przez operatora i przewoźnika z przystanków komunikacyjnych lub dworców, których właścicielem lub zarządzającym jest jednostka samorządu terytorialnego. Środki uzyskane w ww. sposób mogą być wydatkowane wyłącznie na cele wskazane w ustawie o publicznym transporcie drogowym. W ocenie organu podatkowego powyższe oznacza, że czynności prawne obejmujące pobór omawianych opłat należą do imperium uprawnionego organu zarządzającego daną drogą publiczną i infrastrukturą jej towarzyszącą, który wyposażony w kompetencje do orzekania w tych sprawach, realizuje zadania publiczne, wynikające z ustawowego powołania do pełnienia funkcji zarządcy dróg. W konsekwencji uznać należy, że w przedstawionym zakresie gmina spełnia obie przesłanki wskazane w art. 15 ust. 6 ustawy o VAT. Pobieranie przez samorząd opłat (daniny publicznej) za korzystanie z przystanków komunikacyjnych jest bez wątpienia przejawem wykonywania władztwa publicznego. Podmiot sprawujący zarząd i organizowanie lokalnego transportu zbiorowego przy wykonywaniu tych czynności działa na ustawowo uregulowanych zasadach, a zatem nie jest w stanie dokonywać modyfikacji, dopuszczalnych w stosunkach cywilnoprawnych w ramach swobody zawierania umów. Organ taki, co istotne, pobiera należność o charakterze daniny publicznej, zaś dochód uzyskany z jej poboru służy celom publicznym.
Komentarz
Agnieszka Bieńkowska, doradca podatkowy, partner w MDDP
Przedstawiona interpretacja to kolejny przykład zmiany pod wpływem orzecznictwa sądów administracyjnych stanowiska organów podatkowych w kwestii opodatkowania opłat za korzystanie z przystanków i dworców. Z merytorycznego punktu widzenia stanowisko to należy ocenić jako prawidłowe. Przy wykonywaniu tego rodzaju czynności samorząd działa na ustawowo uregulowanych zasadach i nie jest w stanie dokonywać modyfikacji dopuszczalnych w stosunkach cywilnoprawnych w ramach tzw. swobody zawierania umów. Nie działa więc w tym zakresie w sposób podobny do przedsiębiorcy, lecz w sposób władczy, jako organ władzy publicznej. Pamiętać należy jednak, że uznanie omawianych opłat za niepodlegające opodatkowaniu ma swoje konsekwencje w podatku VAT naliczonym, a mianowicie powoduje, że gmina nie ma w takim przypadku prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego od wydatków związanych z budową i utrzymaniem infrastruktury przystankowej.
Znacznie więcej o biznesie, finansach oraz prawie
