Instrument "Łącząc Europę" (ang. Connecting Europe Facility - CEF) w perspektywie 2021-2027 ponownie zapewni spore pieniądze na polskie inwestycje transportowe. To druga edycja Instrumentu „Łącząc Europę”, gdyż w latach 2021-2027 stanowi on kontynuację z perspektywy 2014-2020. Bywa więc potocznie nazywany CEF 2 lub CEF bis.
Polska bardzo dobrze radziła sobie w pierwszej edycji programu bezpośrednio nadzorowanego przez Komisję Europejską. Do naszego kraju na inwestycje transportowe z CEF trafiło ponad 4,3 mld euro co stawia nasz kraj na pozycji pierwszego beneficjenta przed Niemcami (2,3 mld euro), Francją (1,9 mld euro), Włochami (1,6 mld euro) i Czechami (1,1 mld euro).
Co ciekawe, również inwestycje Centralnego Portu Komunikacyjnego (CPK) są wspierane finansowo przez Unię. - Z instrumentu „Łącząc Europę” w ubiegłym roku trafiło do nas dofinansowanie na projekt budowlany dla tunelu dalekobieżnego CPK w Łodzi (ten obiekt zacznie się na stacji Łódź Fabryczna – podobnie jak budowany tunel PKP PLK dla ruchu regionalnego i aglomeracyjnego, ale posłuży dla pociągów dużych prędkości i jego przebieg będzie inny) i dla studiów wykonalności dla odcinka: Warszawa-Łódź-Sieradz- Poznań, czyli kluczowego fragmentu tzw. igreka) – przypomina Konrad Majszyk, rzecznik CPK.
I jak dodaje, wszystkie te inwestycje CPK są już bardzo zaawansowane. - Tunel CPK w Łodzi znajduje się w fazie projektowania i przed nami w tym roku przetarg na wykonawcę prac budowlanych, a studia wykonalności są w przygotowaniu, np. dla 140-kilometrowego odcinka Warszawa-Łódź ogłosiliśmy na początku czerwca wariant inwestorski – wylicza Majszyk.
Druga edycja CEF
Ogólny budżet CEF 2 na lata 2021-2027 wynosi 33,7 mld euro, w tym na transport trafi 25,8 mld euro, na energię 5,8 mld euro i na technologie cyfrowe 2,1 mld euro.
CEF 2 ma na celu dalsze wspieranie modernizacji i budowy infrastruktury położonej na transeuropejskiej sieci transportowej TEN-T, tj. o wspólnym znaczeniu dla Unii Europejskiej. W skład tej sieci wchodzą: szlaki drogowe, kolejowe, lotnicze, morskie oraz rzeczne, a także punktowe elementy infrastruktury w postaci portów morskich, lotniczych, śródlądowych i terminali drogowo-kolejowych.
Właściwie wszystkie pieniądze z CEF 2 na inwestycje w transport trafią na finansowanie sieci TEN-T. To ogółem 25,8 mld euro, choć środki te podzielono na trzy koperty. Koperta ogólna to 12,8 mld euro. Z niej realizowane są głównie projekty kolejowe, ale też drogi, terminale drogowo-kolejowe oraz porty morskie. Druga koperta to tzw. transfer z funduszu spójności. To niemal 11,3 mld euro. To pieniądze dostępne tylko dla krajów korzystających z polityki spójności, w tym Polski. Trzecia część pieniędzy to nowa pula tzw. mobilności wojskowej. To prawie 1,7 mld euro.
Dotychczas w nowej edycji CEF rozdysponowano już ponad 2 mld euro. W ostatniej rundzie podziału środków, we wrześniu 2021 r., po spore pieniądze, bo po 540 mln euro sięgnęła Dania. Środki te wykorzysta do budowy Fehmarnbelt Tunnel. To podmorski kolejowo-drogowy tunel, który stanie się nowym połączeniem transgranicznym pomiędzy Danią, a Niemcami.
Ostra konkurencja o nowe euro na transport
Choć oficjalnie i nieoficjalnie przedstawiciele KE zapewniają, że Polska pozostanie największym beneficjentem środków z CEF to ubieganie się o te pieniądze wcale nie jest łatwe. Zapotrzebowanie krajów członkowskich Unii na finansowanie przedsięwzięć transportowych jest naprawdę duże. Podczas Connecting Europe Days w Lyonie (to cykliczne wydarzenie organizowane co dwa lata przez dyrekcję generalną ds. transportu) wskazywano, że zapotrzebowanie w niektórych konkursach jest już czterokrotnie wyższe niż dostępna pula pieniędzy.
Polscy beneficjenci jednak się tym nie zrażają i składają kolejne wnioski o dotacje. - W ramach instrumentu CEF 2 złożyliśmy wnioski o łącznej wartości 3 mld zł: na budowę tunelu dalekobieżnego KDP w Łodzi (projektowanie już trwa i jest na zaawansowanym etapie) i na projektowanie linii Warszawa-Łódź-Sieradz-Kalisz-Poznań – wskazuje Konrad Majszyk.
