Dwója dla naszego systemu emerytalnego. Polska daleko w światowym rankingu

Ranking Mercer CFA Institute Global Pension Index 2023 objął 47 systemów emerytalnych stosowanych w krajach, w których żyje 64 proc. populacji naszego globu. Jego autorzy wzięli pod uwagę trzy kryteria. Adekwatność systemu emerytalnego, czyli to, czy w danym kraju świadczenia emerytalne są na odpowiednim poziomie, czy system zachęt podatkowych sprzyja budowaniu oszczędności emerytalnych i czy emerytury pochodzą z wielu źródeł.

Oceniali też, czy system zbudowany jest w taki sposób, że gwarantuje to wypłacalność świadczeń w przyszłości, czy i jak system podatkowy stara się wspierać oszczędności emerytalne, a także jaka jest kondycja gospodarki i finansów danego państwa. Badali ponadto integralność i bezpieczeństwo prawne systemu.

Przygotowując ocenę, autorzy raportu uwzględnili w sumie ponad 50 różnych wskaźników szczegółowo obrazujących istotne elementy danego systemu emerytalnego. Każdy kraj był oceniany w skali od zera do 100 pkt, a ostateczna ocena jest średnią ważoną trzech kryteriów, gdzie na adekwatność przypada 40 proc., na wypłacalność 35 proc., a na integralność i bezpieczeństwo prawne 25 proc.

Wygrani i przegrani

W tym roku na czele rankingu znalazła się Holandia, której system emerytalny zebrał średnio 85 pkt. Za adekwatność wysokości świadczeń dostał od autorów raportu 85,6 pkt, za wypłacalność 82,4 pkt, a za integralność i bezpieczeństwo 87,7 pkt. Na drugim stopniu podium stanęła Islandia (83,5 pkt), a na trzecim Dania (81,3 pkt). Tradycyjnie w pierwszej dziesiątce znalazły się wszystkie kraje Skandynawii, czyli także Finlandia, Norwegia i Szwecja. A oprócz nich Izrael, Australia, Singapur i Wielka Brytania. Ranking zamykają Indie (45,9 pkt), Filipiny (45,2 pkt) i Argentyna (42,3 pkt).

Jeśli wziąć pod uwagę poszczególne kategorie, to w przypadku adekwatności świadczeń najwyższą ocenę uzyskała Holandia (87,4 pkt). Z kolei Islandia uzyskała najwyższą ocenę w kategorii wypłacalność w długim terminie (83,8 pkt), a Finlandia zajęła pierwsze miejsce w ostatniej grupie ocen – pod kątem integralności oraz bezpieczeństwie prawnym systemu (90,9 pkt). Najniżej ocenione kraje w poszczególnych kategoriach to: Korea Południowa w kategorii adekwatność (39 pkt), Austria – wypłacalność w długim terminie (22,6 pkt), oraz Filipiny – integralność oraz bezpieczeństwo prawne systemu (25,7 pkt).

Polska w znalazła się mniej więcej w środku rankingu – zajmując miejsce 29. (spadek o jedno w porównaniu z badaniem z 2022 r.) i zdobywając 57,6 pkt, czyli o 0,1 pkt więcej niż przed rokiem. To wynik znacząco niższy od średniej dla wszystkich badanych krajów, która wyniosła 62,9 pkt. Najgorzej dla nas wypadła ocena wypłacalność systemu w dłuższej perspektywie, za którą dostaliśmy 45,4 pkt (na 100 pkt możliwych). Nieco lepiej, na 59,8 pkt, autorzy raportu ocenili, adekwatność naszego systemu, czyli m.in. to, czy świadczenia emerytalne są na odpowiednim poziomie. Najlepiej wypadliśmy w ocenie integralności i bezpieczeństwa prawnego systemu, za które otrzymaliśmy 71,2 pkt.

Każdy kraj otrzymał też ocenę w skali od 1 do 6, a ściślej od D do A (D, C, C+, B, B+, A, gdzie A jest oceną najwyższą). Na A zdaniem autorów raportu zasłużyły kraje, których systemy emerytalne zdobyły ponad 80 pkt, czyli Holandia, Islandia, Dania i Izrael. B+ dostały kraje z przedziału 75–80 pkt, czyli Australia, Finlandia i Singapur. Ocenę B otrzymały kraje, które zdobyły 65–75 pkt, czyli poza uzupełniającymi pierwszą dziesiątkę rankingu Norwegią, Szwecją i Wielką Brytanią, także Szwajcaria, Kanada, Irlandia, Chile, Urugwaj, Belgia, Nowa Zelandia, Portugalia i Niemcy. Do przedziału od 60 do 65 pkt ocenianego na C+ trafiły między innymi Stany Zjednoczone, Francja, Hiszpania i Chorwacja. W przedziale drugim od końca (50–60 pkt) z oceną C, obok Polski, znalazły się też m.in. Japonia, Włochy, Brazylia, Chiny, Austria, Botswana czy Indonezja.

Lista wyzwań i AI

Autorzy raportu zauważają, że na wiele gospodarek i systemów emerytalnych negatywnie wpłynął spadek wskaźników urodzeń. Szczególnie mocno odbiło się to w ich ocenie na wynik w kategorii wypłacalność w długim terminie w takich krajach jak Włochy i Hiszpania.

– Średnia wieku w wielu krajach wciąż rośnie. Dotyczy to szczególnie najbardziej rozwiniętych gospodarek – skomentowała wyniki raportu Margaret Franklin, szefowa CFA Institute. – Inflacja i rosnące stopy procentowe przyczyniły się do zmiany dynamiki wielu procesów ekonomicznych, stanowiąc poważne wyzwanie dla systemów emerytalnych. A to tylko kilka z coraz bardziej złożonych problemów i wyzwań, przed którymi stoją fundusze emerytalne. Wszystko to wpływa na sytuację osób pobierających świadczenia emerytalne – dodała.

W raporcie przeanalizowano też potencjał i korzyści, jakie branży emerytalnej przynieść może sztuczna inteligencja. – Ciągły rozwój AI i jej zastosowania w procesach i decyzjach podejmowanych przez zarządzających aktywami może prowadzić do bardziej efektywnych procesów podejmowania decyzji, których skutkiem mogą być wyższe zyski z inwestycji dla członków funduszy i planów emerytalnych – mówi David Knox, starszy partner w Mercer i główny autor badania.

Praca ZUS Emerytury