Polski film zwyciężył na festiwalu w Monachium

W uzasadnieniu werdyktu jury podało, że Hanna Polak otrzymała Viktora i najwyżej dotowaną główną nagrodę w wysokości 10 tys. euro „za emocjonujący film dokumentalny ukazujący niezwykłą historię, za 14 lat ogromnego wkładu twórczyni na rzecz mieszkańców wysypiska śmieci pod Moskwą, za szczególne podejście do bohaterów, za imponujące zdjęcia, za wgląd w kontekst polityczny i społeczny społeczeństwa rosyjskiego oraz za połączenie wielu płaszczyzn w dzieło sztuki".

Akcja zwycięskiego dokumentu, zaprezentowanego po raz pierwszy w Niemczech, rozgrywa się na największym wysypisku śmieci w Europie, 20 kilometrów od centrum Moskwy. Wraz z innymi bezdomnymi mieszka tu 10-letnia Jula, która – jak jej rówieśnicy – ma marzenia i wierzy, że jej los się kiedyś odmieni. Reżyserka towarzyszyła swojej bohaterce przez 14 lat aż do przełomu, kiedy Juli udało się wyjść na prostą. Film jest swego rodzaju hymnem na cześć życia, godności ludzkiej i potrzeby poszukiwania osobistego szczęścia. Zdaniem Hanny Polak to nie status materialny jest wyznacznikiem dobroci i serdeczności:

– Ci ludzie potrafią być bardziej ludzcy niż my w tym naszym, tzw. cywilizowanym świecie.

140 filmów z 38 państw

DOK.fest to największy niemiecki festiwal dokumentów długometrażowych, na którym prezentowane są najlepsze obrazy filmowe ostatniego roku z różnych zakątków świata. W tym roku na ekranach 11 monachijskich kin można było obejrzeć 140 filmów z 38 krajów, w tym 21 premier międzynarodowych i 35 premier niemieckich. Dokumenty te łączą w sobie walory artystyczne z konkretnymi problemami społecznymi.

– Istotą jest pokazywanie filmów z różnych kontynentów i regionów, którym daleko do demokracji. Dzięki nim poznajemy różne interpretacje tych samych pojęć politycznych – wyjaśnia dyrektor festiwalu Daniel Sponsel.

Poszczególne dokumenty pokazano w ramach 11 sekcji tematycznych, m.in.: DOK.international z filmami o szerokim zakresie tematycznym i formalnym, wyróżniającymi się wysoką jakością artystyczną, DOK.guest China z niezależnymi dokumentami o Chinach jako gościem specjalnym DOK.fest lub DOK.horizonte z serią produkcji o krajach niestabilnych politycznie.

Ciekawe wydarzenia od otwarcia festiwalu

7 maja, w trakcie uroczystego otwarcia święta miłośników dokumentu, w Teatrze Niemieckim widzowie mogli obejrzeć duński film „The Circus Dynasty", nominowany do nagrody głównej w Konkursie Filmów Zagranicznych DOK.international. To emocjonująca opowieść o dwóch dużych i znanych rodzinach cyrkowych, których nadzieje na złotą przyszłość wiążą się z miłością dwojga utalentowanych potomków.

Festiwalowi towarzyszyły też inne ciekawe wydarzenia, m.in. Festiwal Szkół Filmowych (Filmschulfestival), podczas którego studenci 13 akademii filmowych mogli zaprezentować swoje własne przedsięwzięcia z zakresu kinematografii. Ponadto, każdego roku program wzbogaca retrospektywa. Bohaterem przeglądu twórczości filmowej podczas tegorocznego festiwalu był izraelski reżyser Avi Mograbi. W Muzeum Filmowym widzowie mogli zapoznać się z pięcioma obrazami filmowca, który znany jest także ze swojego zaangażowania na rzecz pokoju na Środkowym Wschodzie oraz eksperymentalnego wkładu do języka kina.

Cztery polskie dokumenty na festiwalu

Wyróżnienie w głównym konkursie DOK.international przyznano Agnieszce Zwiefce za film „Królowa ciszy" (The Queen of Silence). Jak podało w swoim uzasadnieniu jury, to „wnikliwy film o marzeniach i rzeczywistości, który umiejętnie łączy muzykę, taniec i sceny z codziennego życia społeczności romskiej". Dokument przedstawia historię 10-letniej mieszkanki nielegalnego koczowiska Romów we Wrocławiu. Denisa nie słyszy, nie mówi, ale potrafi wczuć się w rytm i uwielbia tańczyć do muzyki z filmów Bollywood. Kiedy nie musi żebrać na ulicach miasta, wyobraża sobie, że jest jedną z bohaterek połyskującego świata indyjskiej kinematografii. Niełatwo jej porozumiewać się z rówieśnikami, ale potrafi ich zachęcić do wspólnych zabaw i tańców. Notabene, dziewczynka sama tworzy choreografię do podwórkowych swawoli. Film pokazuje dzieciństwo Denisy upływające pod znakiem ubóstwa i wykluczenia Cyganów, którzy w filmie są bohaterami bollywódzkiego spektaklu mieniącego się kolorami i świecidełkami. Taki barwny obraz można jednak zobaczyć tylko na ekranie. Na co dzień obecność Romów w sąsiedztwie wrocławskiego blokowiska stanowi trudną sprawę, którą wszyscy od lat zamiatają pod dywan tak, jak w jednej ze scen czyni to Denisa, wmiatając śmieci pod linoleum.

Wśród finalistów znalazł się też dokument pt. „Połowa miasteczka" (Die Hälfte der Stadt) w reżyserii Pawła Siczka opowiadający historię żydowskiego fotografa i społecznika Chaima Bermana, który w swojej ojczyźnie, polskich Kozienicach, angażuje się na rzecz wzajemnego zrozumienia Polaków, Niemców i Żydów aż do wybuchu II wojny światowej. Utrwala w kadrze portrety mieszkańców wielokulturowego miasteczka. Film umiejętnie splata jednostkowe losy bohatera z przedwojenną historią Kozienic. Reżyser, łącząc tradycyjną technikę filmową z animacją stylizowaną na prace Marca Chagalla, snuje opowieść o przedwojennym świecie, który zmienił się nieodwracalnie. Produkcję nominowano do nagrody głównej.

Dokument „15 stron świata" (15 Corners of the World) pokazano w ramach sekcji DOK.panorama, prezentującej filmy o różnych formach narracji. Reżyserka Zuzanna Solakiewicz ukazuje działalność 83-letniego inżyniera Eugeniusza Rudnika, który za pomocą pary nożyczek i taśmy magnetofonowej odkrywa wartość urwanych sygnałów dźwiękowych lub wygenerowanych tonów w Studiu Eksperymentalnym Polskiego Radia w Warszawie. Rudnik jest pionierem techniki analogowej i jednym z pierwszych realizatorów muzyki elektroakustycznej w Polsce. Miksując dźwięki na swojej konsoli, pokazuje, jak „oswoić, ocieplić i uczłowieczyć elektronikę". Film jest próbą interpretacji świata muzyki, w którym to dźwięk wyznacza ścieżkę ruchomym obrazom.