Partner relacji: Stoen Operator Sp. z o.o.

Jakie są główne wyzwania związane z bilansowaniem Krajowego Systemu Elektroenergetycznego (KSE) w obliczu zmian w strukturze energetyki wytwórczej w Polsce? Rozwój i renowacja sieci to  niezwykle znaczące warunki transformacji energetycznej nie tylko w Polsce, ale i na świecie. Jakie są szacowane koszty inwestycji sieciowych w naszym kraju i skąd wziąć na to środki? Jakie modele budowy sieci będą najbardziej opłacalne i adekwatne do potrzeb zarówno obecnych, jak przyszłych? Jakie działania podjąć, by przyspieszyć proces modernizacji, rozbudowy i dostosowania sieci do nowych warunków?

O tych pytaniach i wyzwaniach dyskutowali uczestnicy panelu „Transformacja i sieci” podczas Europejskiego Kongresu Gospodarczego w Katowicach. Wiele miejsca poświęcone zostało koniecznej rozbudowie i uelastycznieniu sieci oraz jej cyfryzacji, co jest związane z potrzebą przyłączeń nowych źródeł energii, szczególnie odnawialnych, ponieważ dziś wiele wniosków, np. od prosumentów, jest odrzucany. Mowa była także o polityce dotyczącej zarządzania siecią i popytem.

Niezbędna modernizacja sieci

Maciej Bartoszewicz, zastępca dyrektora Departamentu Rynków Energii Elektrycznej i Ciepła w Urzędzie Regulacji Energetyki, wskazał, że efektem ubiegłorocznych zmian legislacyjnych powinno być lepsze wykorzystanie istniejących zasobów sieciowych.

Włodzimierz Mucha, wiceprezes Polskich Sieci Elektroenergetycznych, podkreślił, że reprezentowany przez niego Operator Systemu Przesyłowego mierzy się z dużym wyzwaniem, jakim jest bilansowanie systemu elektroenergetycznego. Bowiem w pewnych godzinach w ciągu dnia występuje nadmiar energii w systemie, a wieczorem pojawia się jej deficyt. – Widzimy tu dużą rolę rynku bilansującego, by tę sytuację uzdrowić i doprowadzić do tego, by energia elektryczna była wyceniana adekwatnie do zapotrzebowania w różnych godzinach w ciągu doby. To dziś się nie dzieje – powiedział. 

PSE przygotowały plany rozwoju sieci przesyłowej, który został przesłany do regulatora. Jak mówił Włodzimierz Mucha, dziś, w związku ze zmianą miksu energii, zmienia się paradygmat działania sieci. Kiedyś przesył następował z południa na północ, teraz trwają przygotowania, by wyprowadzić w przeciwną stronę ponad 20 GW z wiatrowych farm morskich i lądowych, fotowoltaiki oraz elektrowni atomowej. Dlatego PSE realizują szereg inwestycji w linie przesyłowe. Inwestycje w tym zakresie sięgają 64 mld zł, co jest niespotykaną skalą dla operatora systemu. Okrętem flagowym tych projektów jest most prądu stałego, w praktyce mogą to być dwie linie o przepustowości 2 GW każda, łączące północ kraju z południem.

Rekordowe inwestycje

Robert Stelmaszczyk, prezes spółki Stoen Operator, nawiązał do jednego z największych wyzwań, o których mówi się na rynku i z jakimi mierzą się operatorzy – czyli kwestii przyłączeń nowych instalacji, także w kontekście odmów, z jakimi w różnych firmach spotykają się wnioskodawcy. Zaznaczył, że jego spółka nie ma odmów w przyłączeniach źródeł odnawialnych (OZE) i nie odnotowuje problemu z fizyczną absorpcją energii wyprodukowanej z OZE, natomiast jako członek KSE uczestniczy w ograniczeniach. Tak więc zdarza się, że stołeczny Operator Systemu Dystrybucyjnego (OSD) musi ograniczać swoich klientów, prosumentów, którzy produkują energię z fotowoltaiki, po to, żeby partycypować w wysiłku całego systemu.

Podkreślił jednocześnie, że Stoen Operator jest w trakcie realizacji historycznie największego programu inwestycyjnego w swojej historii. – W tym roku zainwestujemy 650 mln zł i robimy to w oparciu o Kartę Efektywnej Transformacji Sieci Dystrybucyjnych, czyli dokument deklaracyjny podpisany pomiędzy Prezesem Urzędu Regulacji Energetyki a Operatorami Systemów Dystrybucyjnych. Określa on kierunki inwestycyjne i podstawowe parametry zwrotu z prowadzonych inwestycji. Mimo że jest on swego rodzaju listem intencyjnym, jednak wystarcza nam do tego, żeby skupić nasze środki inwestycyjne i zwiększyć projekty w pożądanych obszarach – powiedział Robert Stelmaszczyk.

– Chodzi przede wszystkim o absorpcję energii z OZE, czyli o możliwość wykorzystania tej energii przez naszych odbiorców. Kolejny kluczowy obszar to szeroko pojęta digitalizacja i „smartyfikacja”, a więc liczniki zdalnego odczytu i przygotowanie do Centralnego Systemu Informacji Rynku Energii oraz  automatyzacja potrzebna szczególnie w przypadku średniego napięcia. Kolejną kwestią jest zwiększenie mocy przyłączeniowej odbiorców – wymieniał pola inwestycji spółki prezes Stoen Operator. – Chyba tym właśnie różnimy się od innych OSD w Polsce, że my mamy bardzo duże zapotrzebowanie na moc i bardzo wielu chętnych, którzy chcieliby pobierać dużo energii. Są to przede wszystkim data center i dostawcy rozwiązań chmurowych. Kolejnym źródłem zwiększenia zapotrzebowania na moc w Warszawie to szeroko pojęta elektromobilność, i to nie tylko indywidualna, a publiczna. To autobusy elektryczne, gdzie cztery zajezdnie autobusowe w Warszawie potrzebują 180 dodatkowych megawatów oraz metro i tramwaje warszawskie z dodatkowymi 60 megawatami. Łącznie to są potężne moce. Rozmawiamy o setkach megawatów i wręcz w naszej okolicy zaczyna brakować mocy, aby wydać odbiorcom więcej warunków przyłączenia – tłumaczył Robert Stelmaszczyk.

Dodał jednak, że jest optymistą. – Uważam, że rozbudowa kręgosłupa systemu energetycznego, jakim jest sieć dystrybucyjna i przesyłowa, przyniesie poprawę bezpieczeństwa. Większa, lepiej rozbudowana i kontrolowana sieć zmniejszy przerwy w dostawach energii elektrycznej i będzie bardziej odporna na ataki, od wszelkiego rodzaju cybersabotażu do sabotażu fizycznego. Poprawi to także dostępność cenową energii elektrycznej, dlatego, że odbiorcy będą mogli lepiej reagować na sygnały cenowe. Jeżeli pozwolimy na te sygnały i jeśli nie będziemy mrozić cen energii, to bardzie zacznie opłacać się oszczędzanie, jak jest drogo i konsumowanie, jak jest tanio. To są proste mechanizmy kluczowe do tego, żeby nie zabijać elastyczności i premiować klientów, którzy są świadomi i elastyczni. Aby tak się stało trzeba też dopuścić większe wahania cen energii elektrycznej. To jest najprostszy sposób, aby lepiej wykorzystać naszą sieć, która prześle wówczas więcej kilowatogodzin i dla wszystkich będzie taniej. Jestem optymistą, myślę, że będzie lepiej – podsumował Robert Stelmaszczyk.

Technologie pomocą dla dystrybucji energii

Mariusz Kondraciuk, dyrektor branży Smart Infrastructure w Siemens Polska, wskazał, że tym, co może pomóc w transformacji energetycznej, jest digitalizacja – szczególnie w dwóch obszarach: budowanie inteligentnych sieci, smart grid, automatyzacja sieci, oraz  smart metering. – Jeśli wykorzystamy obligo na instalowanie inteligentnych liczników nie tylko do zmiany sprzedawcy energii, ale także do monitorowania stanu sieci i jej obciążenia niemal w czasie rzeczywistym, to może się okazać, że jest dużo więcej przestrzeni na przyłączenia w istniejącej sieci. Może też pozwolić na bardziej optymalnie wykorzystanie jej możliwości – ocenił Mariusz Kondraciuk.

Marcin Laskowski, wiceprezes ds. regulacji PGE Polskiej Grupy Energetycznej, podkreślił, że kluczowa dla jego firmy jest kwestia wydzielenia na zewnątrz aktywów węglowych. To powinno dać impuls do pozyskania nowego finansowania transformacji energetycznej i rozbudowy źródeł odnawialnych.

Z kolei Maciej Mróz, wiceprezes ds. operatora w Tauron Dystrybucja, tłumaczył, że najbardziej opłacalne modele sieci dla dystrybutorów to takie, w których sieć powinna być przede wszystkim inteligentna, tak by umożliwiać dwukierunkowy przepływ energii. W związku ze zmianami paradygmatu sieci i miksu zmienia się także charakter sieci przesyłowej i dystrybucyjnej, szczególnie duże zmiany dotyczą sieci średniego i niskiego napięcia. Dziś sieci nie mogą już być promieniowe, jak budowano je niegdyś, ale sieci obwodowe, i to kablowe. Zgodził się z tezą, że wyzwaniem dla operatorów są nie tylko przyłączenia, ale także możliwość zwiększenia dostaw energii, szczególnie zielonej. Z jednej strony źródłem wzrostu popytu jest elektromobilność, a z drugiej odbiorcy coraz częściej pytają i oczekują znacznych dostaw mocy ze źródeł odnawialnych. Sieć staje się bardzo mocno zdigitalizowana, co jest właściwym kierunkiem, gdyż dzięki temu staje się bardziej elastyczna.

Partner relacji: Stoen Operator Sp. z o.o.