Mój znajomy, czterdziestokilkuletni mieszkaniec Madrytu, nie jest w tym osamotniony. Bez szopki żaden Hiszpan nie wyobraża sobie Bożego Narodzenia. Może nie być choinki, ale szopka – belén – jest obowiązkowa. A szopkę każdy komponuje sobie sam. Dlatego w grudniu na poszukiwanie elementów jej wystroju wyruszają tysiące Hiszpanów, zwykle całymi rodzinami. Place hiszpańskich miast zapełniają się stoiskami, na których można kupić wszystko: figurki ludzi i zwierząt, drzewa, domki, ulice, samochody, latarnie, mech, trawę i tysiące innych akcesoriów.

Szopki mogą być różnej wielkości, zdarzają się maleństwa, w których postacie mają pół centymetra, i szopki z figurami naturalnej wielkości. Skompletowanie elementów żłóbka może trochę kosztować, nawet za najtańsze i najmniejsze elementy wyposażenia trzeba zapłacić przynajmniej kilka euro. Mniej wymagającym wystarczą gotowe szopki za kilkadziesiąt, kilkaset euro.

[srodtytul]Jezus na stadionie[/srodtytul]

Zgodnie z tradycją belén stawia się w domach na początku adwentu, a zabiera z powrotem do pudełek po Trzech Królach. Jezuska dostawia się w Wigilię lub o północy w Boże Narodzenie.

Pierwszą szopkę stworzył ponoć św. Franciszek z Asyżu. W 1223 r., przebywając we włoskim Greccio, odtworzył w jaskini scenę narodzin Jezusa, uzyskując wcześniej pozwolenie papieża. Zwyczaj rozprzestrzenił się po Włoszech i Francji, dotarł też do Hiszpanii. Jednak dopiero w XVIII w. zdobył w niej popularność, głównie za sprawą króla Karola III (1716 – 1788), któremu szopki tak się spodobały, że zorganizował ich wielką wystawę.

Z początku belén przedstawiały wyłącznie sceny biblijne. Dziś również większość Hiszpanów komponuje sobie tradycyjne szopki. Ale coraz więcej z nich odchodzi od tego i wymyśla szopki przeniesione we współczesne czasy lub egzotyczne miejsca. Twórcy umiejscawiają scenę narodzin Jezusa w pałacach faraonów, średniowiecznych zamkach, ulubionej restauracji, a nawet na stadionie piłkarskim.

Niektórzy idą jeszcze dalej. – Jak byłem mały, zawsze mieliśmy w domu szopkę biblijną – tłumaczy mi Jorge, kiedy spacerujemy po kiermaszu szopek. – Mój ojciec innych nie uznawał, ja jednak wolę te współczesne.

Współczesne szopki nie mają już nic wspólnego z pierwotnym przeznaczeniem. Taka szopka może wyglądać dowolnie. Nie zawsze jest w niej nawet miejsce na Świętą Rodzinę. Znajdziemy w nich miniaturowe ulice z samochodami i mieszkańców miast: sprzedawców, piekarzy, rybaków, listonoszy, fryzjerów, nauczycieli, barmanów, oraz towarzyszące im zwierzęta: koty, psy, kury, kanarki. Czasem belén przybierają frywolny kształt – Jorge wybiera w końcu figurkę kelnerki z kuflami piwa odzianej w kusą sukienkę oraz bluzkę z głębokim dekoltem. – Wspaniała, postawię ją zamiast sprzedawczyni ryb – zachwyca się.

Figurka ma kilka centymetrów wysokości i wykonana jest z gipsu. Te droższe mogą być z porcelany lub szkła. Są ręcznie formowane i malowane, niektóre ubrane w specjalnie uszyte stroje. Dzięki temu co roku, jeżeli nie chcemy wymieniać figurek, możemy im sprawić nowe wdzianka.

[srodtytul]Obama ściąga spodnie[/srodtytul]

Magia belén polega na szczegółach. Pieczołowicie ustawione sceny można podziwiać godzinami, wciąż odkrywając nowe elementy, o które zadbał rzemieślnik. Może to być ustawiony gdzieś w kącie domostwa worek z wysypującymi się ziemniakami, odsunięta na bok okna firana w misterne wzory lub psia miska schowana w budzie. Wszystko jest miniaturowe, ale szybko ulega się złudzeniu, że obserwujemy realny świat.