Na innowacjach da się zarobić

W Polsce istnieje niewielka grupa firm, które na poważnie inwestują w badania i rozwój. Są w tej grupie spółki, którym udaje się dokonać rzeczy wyjątkowo trudnej – nie dość, że zwiększają wydatki na badania i rozwój, to jeszcze w parze z tym idzie wysoka rentowność i wzrost udziałów rynkowych. Poniżej kilka przykładów spółek, o których warto wspomnieć, gdyż wybijają się na pierwszy plan wśród firm, które mogąc się pochwalić ponad 20 mln zł przychodów ze sprzedaży, wydały równocześnie ponad 1 mln zł na badania rozwojowe (więcej o kryteriach wyboru w ramce poniżej). Wbrew pozorom nie jest ich w Polsce wiele, bo zaledwie ok. 40. Kim są innowacyjne firmy?

Innowacyjnymi firmami są przede wszystkim producenci. Na 40 wziętych pod uwagę przedsiębiorstw aż 30 coś wytwarza. Produkcja ta ma różny charakter – od broni poprzez maszyny i urządzenia (zwykle związane z pojazdami mechanicznymi) aż po AGD czy produkcję spożywczą. Cztery firmy zajmują się sprzedażą, a działalność dwóch ma charakter naukowy. Wśród analizowanej grupy są nie tylko bardzo znane spółki, np. Robert Bosch, Solaris Bus & Coach czy Cemex, ale też kilku ich mniejszych konkurentów.

Przeciętny przychód tych przedsiębiorstw wyniósł w 2006 roku ponad 271 milionów złotych, co mogłoby świadczyć, że w prace badawczo-rozwojowe inwestują zwykle duże i bardzo duże przedsiębiorstwa. Dokładniejsze sprawdzenie danych wskazuje jednak, że nie jest to reguła – są tu zarówno cztery przedsiębiorstwa o przychodach do 50 milionów złotych, jak i kilka takich, których sprzedaż przekroczyła wyraźnie 600 milionów zł.

[srodtytul] Coraz bardziej ostrożni[/srodtytul]

Na ich zaangażowanie w prace badawcze znaczący wpływ mają osiągane wyniki finansowe. W 2005 r. przychody ze sprzedaży netto tej grupy spółek rosły o 18,2 proc. rocznie, by w 2006 r. skoczyć już o 22,6 proc. Kolejny rok – 2007 – przyniósł jednak załamanie tego trendu wzrostowego do zaledwie 2,2 proc.

Równocześnie w tym samym roku wartość zakończonych prac rozwojowych wśród analizowanych firm znacząco się zmniejszyła w porównaniu z 2006 r. – z 161 do 137 mln zł. Oznacza to spadek o 15 proc. W grupie analizowanych przedsiębiorstw tylko osiem przeznaczyło na prace rozwojowe więcej niż rok wcześniej, a aż 20 proc. postanowiło zmniejszyć te nakłady. Niestety, dane te odzwierciedlają ogólny trend w całej Europie. Nasz kontynent wyraźnie przegrywa innowacyjną rywalizację zwłaszcza ze Stanami Zjednoczonymi.

[srodtytul]Poczet liderów[/srodtytul]

Ale wśród tej wyjątkowej w skali Polski czterdziestki spółek są też takie, którym wzrost nakładów na badania i rozwój procentuje w postaci rosnących przychodów i zysków. Jedną z nich jest Ficomirrors Polska sp. z o.o., firma z kapitałem hiszpańskim działająca w Dąbrowie Górniczej od 2001 roku. W fabryce o powierzchni 15 tys. mkw. produkowane są lusterka wsteczne dla samochodów osobowych i dostawczych takich marek, jak Fiat, Volkswagen, Skoda czy Renault. Firma działa w Katowickiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej (KSSE). Deklarowane na stronie internetowej „nakierowanie firmy na badania, rozwój, produkcję i wprowadzanie do użytku części samochodowych” znajduje pełne potwierdzenie w bilansie spółki. W 2007 r. zwiększyła ona przychody ze sprzedaży aż o 48 mln zł przy jednoczesnym podniesieniu nakładów na badania z 9 do 14 mln zł. Gdy firmy z analizowanej grupy inwestowały przeciętnie 1,5 proc. swoich przychodów w badania i rozwój, w przypadku Ficomirrors było to aż 7 proc. Warto zwrócić uwagę na to, że na rynku motoryzacyjnym obecnie dużym zainteresowaniem cieszą się tzw. inteligente systemy parkowania – chyba niewielu potencjalnych klientów i użytkowników wie, że zasługi w zakresie ich projektowania ma właśnie Ficomirrors.

Inną zasługującą na uwagę firmą jest Zakład Mechaniczny Metaltech sp. z o.o. z Mirosławca produkujący maszyny i urządzenia rolnicze. W 2006 r. spółka będąca własnością czterech wspólników wydała na prace rozwojowe ponad 1,1 miliona złotych, rok później było to ponad 1,5 miliona. Warto podkreślić, że wydatki te stanowią ponad 4 proc. przychodów rocznych firmy. Metaltech posiada własne biuro projektowe i stawia na jakość rozwiązań technicznych dostarczanych klientom krajowym i zagranicznym.

Te przykłady nie zmieniają ogólnego obrazu, który jest dość pesymistyczny – przedsiębiorstwa w Polsce w małym stopniu inwestują środki w badania i rozwój. Grupa takich firm jest niewielka, a i te nieliczne robią to ostrożnie. Nic dziwnego, bo inwestycje te rzadko dają szybki efekt. Z drugiej strony widać jednak przykłady konsekwentnych nakładów na badania i rozwój, które przynoszą zwrot i są skorelowane z wynikami firm. Cieszy fakt, że inwestować potrafią nie tylko zagraniczni potentaci, lecz także krajowe firmy.

[ramka]ANALIZA INWESTYCJI I WYNIKÓW

Na potrzeby tekstu przeanalizowano wyniki finansowe 39 firm, które w 2006 roku spełniły dwa warunki:

? osiągnęły przychody netto ze sprzedaży większe niż 20 milionów złotych,

? w pozycji bilansowej „koszty zakończonych prac rozwojowych” miały więcej niż 1 mln zł.Jako punkt odniesienia brany jest pod uwagę rok 2006, ponieważ posiadając już dane za rok 2007 oraz w wielu przypadkach za część roku 2008, można ocenić wpływ zainwestowanych w badania i rozwój środków na kondycję finansową przedsiębiorstw. Dodatkowo zastosowano barierę inwestycji wynoszącą 1 milion złotych – aby w ten sposób uniknąć przypadkowości dotyczącej doboru firm. Ogółem przedsiębiorstw, których przychody ze sprzedaży przekraczają 20 milionów złotych i które zakończyły w 2006 roku jakiekolwiek prace rozwojowe, jest w Polsce zaledwie 170.Według Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (MSR) do prac rozwojowych zalicza się:

? projektowanie, wykonanie i testowanie prototypów i modeli doświadczalnych (przed ich wdrożeniem do produkcji seryjnej lub użytkowania),

? projektowanie narzędzi, przyrządów do obróbki, form i matryc z wykorzystaniem nowej technologii,

? projektowanie, wykonanie i działalność linii próbnej, której wielkość nie umożliwia prowadzenia ekonomicznie uzasadnionej produkcji przeznaczonej na sprzedaż,